ΔΙΣΚΟΣ ” ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ” 1972

ΔΙΣΚΟΣ ” ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ” 1972

Απόστολος Καλδάρας, Πυθαγόρας, Γιώργος Νταλάρας, Χάρις Αλεξίου

ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ο δίσκος σταθμός αφιερωμένος στην Ελληνική Μικρά Ασία

Ο δίσκος του Απόστολου Καλδάρα σε στίχους Πυθαγόρα με τον Γιώργο Νταλάρα και τη Χάρις Αλεξίου, κυκλοφόρησε από τη Minos στις 23 Αυγούστου 1972

ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΔΙΣΚΟΥ

1  Η ΣΜΥΡΝΗ Γιώργος Νταλάρας

2 ΜΕΣ ΤΟΥ ΒΟΣΠΟΡΟΥ ΤΑ ΣΤΕΝΑ Γιώργος Νταλάρας

3 ΟΙ ΚΑΜΠΑΝΕΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑΣ Γιώργος Νταλάρας

4 ΔΥΟ ΠΑΛΙΚΑΡΙΑ ΑΠ’ ΤΟ ΑΙΒΑΛΙ Χάρις Αλεξίου

5 Η ΠΡΟΣΦΥΓΙΑ Γιώργος Νταλάρας

6 ΠΕΤΡΑ ΠΕΤΡΑ ΧΤΙΣΑΜΕ Γιώργος Νταλάρας

7 ΓΙΟΡΤΗ ΖΕΙΜΠΕΚΙΔΩΝ Γιώργος Νταλάρας

8 ΠΗΡΕ ΦΩΤΙΑ ΤΟ ΚΟΡΔΕΛΙΟ Χάρις Αλεξίου

9 ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΟΥ ΤΟ ΠΑΤΡΙΚΟ Γιώργος Νταλάρας 

10 ΤΙ ΝΑ ΘΥΜΗΘΩ ΤΙ ΝΑ ΞΕΧΑΣΩ Γιώργος Νταλάρας & Γιάννης Φέρτης

11 Ο ΜΑΡΜΑΡΩΜΕΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ Χάρις Αλεξίου

ΣΧΟΛΙΑ

Ο δίσκος του Απόστολου Καλδάρα σε στίχους Πυθαγόρα με τον Γιώργο Νταλάρα και τη Χάρις Αλεξίου, κυκλοφόρησε από τη Μinos. Ήταν 23 Αυγούστου 1972 όταν έγινε η συνέντευξη τύπου για την παρουσίαση του δίσκου, η κυκλοφορία του οποίου, αρχικά δεν χαιρετίσθηκε πολύ θετικά από τον τύπο.

Παύλος Παλαιολόγος 
Εξαίρεση ένα κείμενο του Παύλου Παλαιολόγου (“Πατριάρχη” του Χρονογραφήματος) στο «Βήμα» στις 31 Αυγούστου 1972, με τίτλο «Ιστορία σ’ ένα δίσκο» το οποίο κλείνει ως εξής: «Δόξες του έθνους, μεγάλοι ποιητές, ακαδημαϊκοί και νομπελίστες, σας στρώνω δάφνες για να περάσετε. Συμπαθάτε μας, όμως, όταν σας λέμε ότι η δική σας λύρα με τους υψηλούς φθόγγους δεν ράγισε την ψυχή της μάζας όσο οι απλοϊκοί αυτοί στίχοι και τα λαϊκά μοτίβα που γυρίζουν με τις στροφές ενός δίσκου». .

Πόσο δίκιο είχε ο Παύλος Παλαιολόγος αποδείχτηκε  ένα χρόνο αργότερα όταν το Σεπτέμβρη του 1973 πραγματοποιήθηκε η απονομή του πρώτου χρυσού δίσκου στην ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας από τον Μάκη Μάτσα ιδρυτή της δισκογραφικής ευαιρείας Μίνως Μάτσας και Υιός).

Οι πρωταγωνιστές στην απονομή του χρυσού δίσκου

Απόστολος Καλδάρας, Πυθαγόρας, Γιώργος Νταλάρας, Χάρις Αλεξίουπανευτυχείς με τον πρώτο χρυσό ελληνικό δίσκο στα χέρια.

H συγκεκριμένη δουλειά έχει επανεκδοθεί τρεις φορές σε δίσκο βινυλίου (η μία από αυτές στην Αμερική) και τουλάχιστον επτά φορές σε cd. 

Είναι χαρακτηριστικό πως το cd έχει κυκλοφορήσει τα τελευταία χρόνια και στην Τουρκία, σε μια πολυτελή έκδοση με τους στίχους και τις φωτογραφίες από την καταστροφή… Όταν πρωτοκυκλοφόρησε, καταμεσής της χούντας, επενέβη αμέσως η λογοκρισία και έκοψε από τη «Γιορτή ζεϊμπέκηδων» το τετράστιχο που έλεγε «Κράτα ρε καρδιά, λένε τα παιδιά, μέχρι να λευτερωθούμε απ’τον Κεχαγιά». Από αμέλεια όσων είχαν επιμεληθεί τις προηγούμενες επανεκδόσεις, η λογοκριμένη εκτέλεση δεν μπήκε σε καμία.

Ξανακυκλοφόρησε το 2011 σε cd, με την επιμέλεια του Γιώργου Τσάμπρα αλλά και του ίδιου του Νταλάρα. Σ’ αυτή την έκδοση αναγράφηκαν για πρώτη φορά και τα ονόματα των μουσικών που συμμετείχαν στην ηχογράφηση: Χρήστος Νικολόπουλος, Θανάσης Πολυκανδριώτης (μπουζούκι), Τάσος Διακογιώργης (σαντούρι, ξυλόφωνο, μεταλλόφωνο, μαρίμπα), Νίκος Στεφανίδης (κανονάκι), Κίμων Βασιλάς (τσέμπαλο, «όργανο»), Χάρης Καλέας (πιάνο), Μάνθος Χαλκιάς (φλάουτο, κλαρίνο), Τίτος Καλλίρης (κιθάρα), Σωτήρης Μαρίνος (κιθάρα), Τώνης Άγας (κιθάρα, μπαγλαμά), Σωτήρης Ταχιάτης (βιολοντσέλο), Νύσσος Πανταζής (μπάσο), Βαγγέλης Μεθυμάκης (τύμπανα). H ενορχήστρωση έγινε από τον συνθέτη ο οποίος έπαιξε ούτι και έκανε τις δεύτερες φωνές.

Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος για το δίσκο ” ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ “

Έχουν ιδιαίτερη σημασία οι σημειώσεις του Λευτέρη Παπαδόπουλου σχετικά με το έργο:

«Πιστεύω ότι δύο είναι τα σημαντικότερα έργα του Απόστολου Καλδάρα: Η “Μικρά Ασία” και ο “Βυζαντινός Εσπερινός”. Τους στίχους της “Μικράς Ασίας” τους έχει γράψει ο Πυθαγόρας. Τους στίχους του “Βυζαντινού Εσπερινού”, εγώ. Αν με ρωτούσαν όμως ποιό από τα δύο έργα προτιμώ, θα απαντούσα χωρίς δισταγμό: τη “Μικρά Ασία”. Η “Μικρά Ασία” πριν απ’ όλα, έχει ένα καταπληκτικό θέμα. Κι αυτό το θέμα, δεν αφορά μόνο τους Μικρασιάτες, τους Πόντιους, τους Κωνσταντινουπολίτες κ.λ.π. Αφορά όλους τους Έλληνες. Και τα εκατομμύρια των παιδιών, που είχαν πρόσφυγες γονείς και τώρα έχουν γίνει κι αυτά πατεράδες και παππούδες, αλλά και τους Πελοποννήσιους και τους Αθηναίους και τους Θεσσαλούς και τους Μακεδόνες και τους νησιώτες και τους Ηπειρώτες και τους Θράκες-τους πάντες. Διότι το ’22, η Μικρασιατική καταστροφή, ήταν ένα συνταρακτικό γεγονός, από κάθε πλευρά. Ένα συνταρακτικό γεγονός που άλλαξε ουσιαστικά και καίρια την Ελλάδα.”

” Ο Απόστολος Καλδάρας, δεν ήταν μόνο ένας μεγάλος λαϊκός συνθέτης. Επίγονος της παλιάς φρουράς (Βαμβακάρης, Μπαγιαντέρας, Τούντας) και “συμπολεμιστής” του Παπαϊωάννου, του Τσιτσάνη, του Χιώτη, του Χατζηχρήστου, του Μητσάκη, ήταν και ένας άνθρωπος που διάβαζε. Μελετούσε. Και ήταν και στρατευμένος. (Ένα παράδειγμα: υπήρξε από τους πρώτους συνδικαλιστές, στον κλάδο των μουσικοσυνθετών). Ανήσυχος, “επαναστατικός”, ευφυής και ανυποχώρητος, όταν πίστευε πως έχει δίκιο, ποτέ δεν αρκέσθηκε στα “τρόπαια” των σημαντικών τραγουδιών που είχε γράψει. (“Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι”, “Εβίβα ρεμπέτες”, “Είμαι ένα κορμί χαμένο”, “Ένα τραγούδι απ’ τ’ Αλγέρι”, “Η φαντασία”, “Μάγκας βγήκε για σεργιάνι”, “Μένα με λένε Περικλή”, “Ρίξε στο γυαλί φαρμάκι”, “Στου Αποστόλη το κουτούκι”, “Συ μου χάραξες πορεία”, κ.α.) Ήθελε πάντοτε να πάει “το πράγμα παραπέρα” και αποφάσισε να καταπιαστεί με ένα εξαιρετικά φιλόδοξο, αλλά και εξαιρετικά δύσκολο ζήτημα. Το 1922. Συναισθηματικά, γι’ αυτή την επιλογή, πιθανόν να επηρεάσθηκε από το γεγονός ότι στη γειτονιά που μεγάλωσε, στα Τρίκαλα, έκανε παρέα κυρίως με “προσφυγάκια” και είδε από κοντά και έζησε το δράμα των προσφύγων. Ουσιαστικά, όμως, σπρώχτηκε να γράψει τη “Μικρά Ασία” επειδή πίστευε ότι πρέπει να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο μουσικό έργο, ένα έργο με τραγούδια, γι’ αυτή τη συγκλονιστική εθνική περιπέτεια. “

” Τα περισσότερα τραγούδια του, ο Καλδάρας, τα ξεκινούσε από τη μουσική: έγραφε τη μελωδία και κατόπιν αναζητούσε τους στίχους, που, πολλές φορές, ήταν δικοί του. Το ίδιο πιθανολογώ πως έκανε και με τη “Μικρά Ασία”. Ασφαλής ένδειξη γι’ αυτό, το ότι έτσι γράψαμε το “Βυζαντινό Εσπερινό”. Εν πάσει περιπτώσει, στιχουργό για την περίπτωση της Μικράς Ασίας, ο Kαλδάρας επέλεξε τον Πυθαγόρα. Και, κατά την άποψή μου, έπραξε άριστα. Διότι ο Πυθαγόρας ήταν ο πιο κατάλληλος, για να γράψει ένα καθαρά λαϊκό έργο, χωρίς να παρεισφρύσουν στους στίχους του “φιλολογικές κορώνες”, που και το ύφος του έργου θα νόθευαν και θα γίνονταν λιγότερο κατανοητές από το μεγάλο κοινό. “

” Ο Πυθαγόρας, ως την εποχή της “Μικράς Ασίας”, ήταν ένας στιχουργός που είχε στο ενεργητικό του έναν τεράστιο αριθμό επιτυχιών. Στα δέκα τραγούδια που έγραφε, τα τρία τουλάχιστον, γίνονταν σουξέ! Σε βαθμό, που όλες οι εταιρίες δίσκων, να επιζητούν τη συνεργασία του και να τον αμείβουν πλουσιοπάροχα. Οι συνθέτες όμως που δούλευαν μαζί του δεν ήταν οι λεγόμενοι “έντεχνοι” (Μόνο με το Λοΐζο συνυπέγραψαν τρία τραγούδια, στο δίσκο “Τα τραγούδια της Χαρούλας”). Ήταν οι λαϊκοί. Και απ’ αυτούς, πρωτίστως, ο Kαλδάρας. Με τη “Μικρά Ασία”, όμως, ο Πυθαγόρας πέρασε σε ένα άλλο επίπεδο. Γιατί το έργο αυτό, με την αποφασιστική δική του συμβολή, βρέθηκε στα χείλη όλων των Ελλήνων και ο δίσκος, φυσικά, εμπορικά, εκτοξεύθηκε στα ύψη. Δεν υπήρχε δισκοθήκη που να μην έχει τη “Μικρά Ασία”, τη δεκαετία του ’70. Από τότε όμως έχουν περάσει πολλά χρόνια. Στις δισκοθήκες της νεολαίας, αμφιβάλλω αν υπάρχει το έργο. Ένα έργο πλούσιο, χυμώδες, ουσιαστικό και προπαντός έντιμο. “

” Οι μελωδίες που έγραψε ο Καλδάρας, οι στίχοι που έγραψε ο Πυθαγόρας, οι ενορχηστρώσεις που δεν έχουν κανένα ψεύτικο, “φιλολογικό” στοιχείο, μαζί φυσικά, με τις έξοχες ερμηνείες από το Γιώργο Νταλάρα και τη Χαρούλα Αλεξίου, έδωσαν στη “Μικρά Ασία” ένα ειδικό βάρος τέτοιο, που σπανίως συναντάμε σε ελληνικούς δίσκους. Με πιο απλά λόγια: έκαναν το δίσκο από τις πρώτες μέρες της κυκλοφορίας του περιζήτητο και λίγο καιρό αργότερα, κλασικό. Γι’ αυτό και υποστηρίζω ότι η “Μικρά Ασία” πρέπει να πάρει τη θέση της και στις δισκοθήκες της νεολαίας- μιας νεολαίας, ασφαλώς, που ενδιαφέρεται για το λαϊκό τραγούδι, στις καλύτερες στιγμές του.”

” Η “Μικρά Ασία” είναι ένας πολύτιμος δίσκος, γιατί όπως είπα, σφραγίζεται και από δύο υπέροχους ερμηνευτές. Το Γιώργο Νταλάρα και τη Χαρούλα Αλεξίου. Και θα πρέπει εδώ να σημειωθεί, ότι μέσα απ’ αυτό το έργο ανοίγει ουσιαστικά τα φτερά της η Αλεξίου- μια τραγουδίστρια από τις πιο σημαντικές των τελευταίων 50 χρόνων. Το κύριο βάρος της ευθύνης από πλευράς ερμηνείας πέφτει στους ώμους, ασφαλώς, του Γιώργου Νταλάρα. Που, από εκείνη την εποχή, ύστερα από αλλεπάλληλες επιτυχίες του Κουγιουμτζή, του Λοΐζου, αλλά και του Καλδάρα, δείχνει ότι είναι ένας μεγάλος τραγουδιστής στην ωριμότητά του, ένας τραγουδιστής που ελέγχει πλήρως τα εκφραστικά του μέσα και δίνει στο τραγούδι του, το βάθος, την ποιότητα, αλλά και την δροσιά που το απογειώνουν.”

” Είμαι απόλυτα σίγουρος ότι ερμηνείες όπως του Νταλάρα και της Αλεξίου, σπάνια αξιώνονται ελληνικοί δίσκοι. Και θέλω να προσθέσω ότι τα τραγούδια: “Μες στου Βοσπόρου τα στενά”, “Δυο παλικάρια απ’τ’ Αϊβαλί”, “Η Σμύρνη”, “Γιορτή Ζεϊμπέκηδων”, “Πήρε φωτιά το Κορδελιό”, και “Μαρμαρωμένος βασιλιάς”, είναι διαμάντια του λαϊκού πενταγράμμου! ” Λευτέρης Παπαδόπουλος

Κώστας Καλδάρας

Μέσα από συνέντευξη που παραχώρησε στον Θανάση Γιώγλου για το Music Heaven το 2009 ο συνθέτης Κώστας Καλδάρας, γιος του Απόστολου, μου είπε σχετικά με την εποχή της δημιουργίας του δίσκου:

Κ.Κ: Όταν βγήκε κανένας δεν πίστευε σ’ αυτό το έργο. Είχε πει στον Πυθαγόρα «ρε συ, δος μου τίτλους να διαλέξω να κάνω ένα έργο». Και μέσα σ’ όλα βλέπει «Μικρά Ασία». Και λέει «αυτό θα κάνουμε…» Μέσα σε τρεις μήνες είχε τελειώσει! Μέσα σε τρεις μήνες! Τόση ένταση και δημιουργία υπήρχε. Φοβερό πράγμα. Ποιος θα τα πει τώρα; Φωνάζει λοιπόν ο Απόστολος τον Καζαντζίδη στους Θρακομακεδόνες κι είμαστε η μάνα μου, ο πατέρας μου, εγώ, ο Καζαντζίδης κι ο Τσερόλας, ο εργολάβος οικοδομών, ο συμβουλάτορας του. Το θυμάμαι σαν τώρα, καθόμασταν σε στρογγυλό τραπέζι. Παίρνει την κιθαρίτσα ο Απόστολος κι αρχίζει να τα παίζει. Ο Καζαντζίδης σιωπηλός. Πετάγεται ο Τσερόλας και λέει «κύριε Καλδάρα ωραία τα τραγουδάκια σας, αλλά δεν μας κάνουν». Ο Απόστολος κιτρίνισε. Απόρησε τόσο πολύ που κόπηκε… Λέει «Στέλιο δε λες κάτι εσύ;» Ο Στέλιος κάτι μουρμούρισε. Πετάχτηκε η Λουλάρα η μάνα μου και του λέει «κύριε Τσερόλα, σέβομαι την εργασία σας αλλά τι δουλειά έχετε εσείς με το τραγούδι, να μιλάτε εκ μέρους του Καζαντζίδη;» Ο Καζαντζίδης τίποτα, μουρμούριζε… Και του λέει ο Απόστολος «άντε Στελλάκη, άντε αγόρι μου, εγώ φταίω που σε φώναξα. Άντε πήγαινε…». Κι ήταν η τύχη του Νταλάρα και της Χαρούλας, ας πούμε…

Ερ: Ο Νταλάρας ήταν επιλογή της εταιρείας ή του Απόστολου;
Κ.Κ: Του άρεσε του Απόστολου. Του άρεσε. Είχαν συνεργαστεί ήδη. Αλλά έγινε πολύ γνωστός με την «Μικρά Ασία». Η δε Χαρούλα είχε πει το «Όταν πίνει μια γυναίκα» του Βασιλειάδη. Δεν είχε ακουστεί. Τον είχε πάρει ο Μάτσας σε μια ταβέρνα και του λέει «έλα να ακούσεις μια φωνούλα…». Και μόλις την ακούει παθαίνει… «Την θέλω, φέρτην» του λέει. Κι αμέσως της έδωσε την «Μικρά Ασία».

Ερ: Aν δεν κάνω λάθος ο δίσκος άργησε να πάρει μπρος… Δεν έγινε κατευθείαν αποδεκτός.
Κ.Κ: Ναι, ναι, είχε περάσει κάνα τρίμηνο και δεν πήγαινε καλά. Και ξαφνικά έκαναν ένα «ντου» και «τα ‘σπασε» όλα. Χρυσοί δίσκοι, ιστορίες… Ήταν ο πρώτος χρυσός δίσκος στην Ελλάδα και αληθινός, όχι όπως είναι σήμερα. Και ο πρώτος σε πωλήσεις, εκτός Ελλάδας. Στην Αμερική κυρίως. Ο πρώτος ξένος για κείνους. Όχι αγγλόφωνος κλπ. Είναι ύμνοι αυτά τα κομμάτια.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ 21 Ιουνίου του 2003 στο Ηρώδειο

 

 

 

Ολόκληρο το έργο παρουσιάστηκε στις 21 Ιουνίου του 2003 στο Ηρώδειο, με τη συμμετοχή του Γιώργου Νταλάρα, της Εστουδιαντίνας Νέας Ιωνίας Βόλου, της πολύ μικρής τότε Αρετής Κετιμέ αλλά και της Γλυκερίας… Η ηχογράφηση της συναυλίας κυκλοφόρησε ένα χρόνο μετά σε dvd, ενώ η παράσταση περιόδευσε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και της Κύπρου. 

Πηγές

www.ogdoo.gr, www.discogs.com, www.tanea.gr, vendora.gr, www.rovespieros.gr

Καλή Ακρόαση