Λουκιανός Κηλαηδόνης – Γιάννης Νεγρεπόντης
ΜΙΚΡΟΑΣΤΙΚΑ
Ποίηση: Γιάννης Νεγρεπόντης
Μουσική: Λουκιανός Κηλαηδόνης
Vinyl, LP, CD Album ” Μικροαστικά ” 1973
ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΔΙΣΚΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ ΤΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ
1 ΚΟΛΛΗΓΑ ΓΙΟΣ
Μουσική βραδιά με την Δάφνη Τζαφέρη αφιερωμένη στον Λουκιανό Κηλαηδόνη το 1979.
Ο Λουκιανός παίζει πιάνο και τραγουδά σε μια από τις πρώτες έγχρωμες εκπομπές της ΕΡΤ
Κολλήγα γιος του παππού μου ο παππούς,
κολλήγα γιος του παππού μου ο πατέρας
κι ο παππούς μου κολλήγας κι αυτός.
Και μονάχα εγώ, του πατέρα μου γιος,
έναν κλήρο είχα, λίγα στρέμματα βιος.
Η δουλειά στα χωράφια σκληρή.
Ντελικάτος εγώ, μα ξυπνός
τα χωράφια χτυπάω στο σφυρί
και στην πόλη ό,τι βγει, είμαι αστός.
Τα λεφτά απ’ τα χωράφια μια αρχή,
ένας γάμος ως προίκα καλός,
μια χαρά πήγε το μαγαζί,
είμαι πια ένας αστός σεβαστός.
Κολλήγα γιος του παππού μου ο παππούς,
κολλήγα γιος του παππού μου ο πατέρας
κι ο παππούς μου κολλήγας κι αυτός.
Και μονάχα εγώ, του πατέρα μου γιος,
είμαι πια ένας αστός,
είμαι πια ένας αστός,
είμαι πια ένας αστός,
είμαι πια καθεστώς.
2 ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ: Μίμης Χρυσομάλης
Το βίντεο, γυρίστηκε Ευδήλου 7, στην πλατεία Ελευθερίας, τότε Γουδή, νυν Ζωγράφου.
Μακριά από την πόλη
σε μια συνοικία
έχω δικά μου τρία δωμάτια,
χωλ και κουζίνα,
καλά όλα κι άγια,
ησυχία, τάξη κι ασφάλεια.
Δική μου δουλίτσα
με μια βιοτεχνία,
μήνα το μήνα δίχως κεσάτια.
Τα φέρνω στα ίσα,
καλά όλα κι άγια,
ησυχία, τάξη κι ασφάλεια.
Καλά τα ’χω μ’ όλους,
εμπόρους κι εφόρους,
δε θα πεινάσει η οικογένεια.
Που λέει ο λόγος,
καλά όλα κι άγια,
ησυχία, τάξη κι ασφάλεια.
3 ΚΑΠΟΙΟΣ ΠΑΛΙΟΣ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΣ
Κάποιος παλιός συνάδελφος
τον βρήκε κάπου κάποτε.
Καθίσαν, κάτι ήπιανε
και για πολύ μιλήσανε.
Άνεργος όπως ήτανε
εύκολα τότε δέχτηκε.
Δεν το πολυκουβέντιασε,
καθώς παιχνίδι έμοιασε.
Πολλά δεν του ζητάγανε
ενώ πολλά του δίνανε.
Καλά δεν το κατάλαβε
πώς όλα τ’ άλλα γίνανε.
Σιγά σιγά πώς γύρισε,
παλιούς φίλους πώς μίσησε,
πώς έγινε κι απάτησε
όσους πολύ αγάπησε.
4 ΕΡΓΕΝΗΣ
Το θέατρο πανάκριβο, το σινεμά επίσης
κι η μοναξιά αφόρητη στο σπίτι να καθίσεις.
Διάλεξις εδίδετο περί του Μαλακάση
κι είπε κι αυτός ο έρημος να πάει να ξεσκάσει.
Βεβαίως κάπως έπληξε πολλές χρονολογίες,
μα ευτυχώς υπήρξαν και οι απαγγελίες.
Η ώρα του επέρασε χωρίς καμιά δεκάρα,
άσε που είχε όφελος κι εφτά οχτώ τσιγάρα.
5 Ο ΓΙΩΡΓΟΣ
Δεκατεσσάρων έφυγε
απ’ το χωριό του ο Γιώργος.
Δυο γραμματάκια έμαθε
στην πολιτεία ο Γιώργος.
Κλητήρας διορίστηκε
σε υπουργείο ο Γιώργος.
Γυαλιστερά κουμπιά φορεί,
γυαλοκοπαει ο Γιώργος.
Είναι σκληρός σαν κέρβερος
στο υπουργείο ο Γιώργος,
γραφειοκράτης τέλειος
και του κοσμάκη ο τρόμος,
γραφειοκράτης τέλειος
και του κοσμάκη ο τρόμος.
Του Κουτρούλη ο γάμος
6 Ο ΓΑΜΟΣ
Από την παράσταση ” ΜΙΚΡΟΑΣΤΙΚΑ ” που δόθηκε τον χειμώνα του 1999 στο θέατρο Μεταξουργείο .
Σε δυο πανέρια οι μπομπονιέρες
κι οι ανθοδέσμες στη σειρά,
η νύφη μόνο δεκαεννιά
και του γαμπρού οι μέρες μετρημένες.
Ο γάμος έμοιαζε κηδεία
όταν στάθηκαν στη σειρά
κουμπάρος, σόι και λοιπά
στη σκάλα για να βγουν φωτογραφία.
Κρίμα το κοριτσάκι, κρίμα,
τι κάνει το άτιμο το χρήμα.
7 ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΝΕ
Οικονομία κάνε και σφίξτε τα λουριά
τώρα που είσαι νέος να ’χεις στα γηρατειά.
Οικονομία κάνε, τι θες τα περιττά,
τώρα που είσαι νέος σώρευε τον παρά.
Φασούλι το φασούλι
γεμίζει το σακούλι,
φασούλι το φασούλι
γεμίζει το σακούλι σου.
Ομολογίες πάρε, παράς φέρνει παρά
να ’χεις σαν θα γεράσεις όλα σου τα καλά.
Τι θες τώρα να ζήσεις, ζωή είναι και περνά,
όμως σαν θα γεράσεις θα ’χεις παρά με ουρά.
Φασούλι το φασούλι
γεμίζει το σακούλι,
φασούλι το φασούλι
γεμίζει το σακούλι σου.
8 ΝΤΡΟΠΗ ΤΕΤΟΙΟ ΠΑΙΔΙ
Μπλεξίματα δε θέλαμε
στην οικογένειά μας
και πέρα δεν κοιτάζαμε
απ’ τα συμφέροντά μας.
Κι αν άκουγε τα λόγια μας,
τα λόγια τα δικά μας,
μυαλό θα είχε ο γιόκας μας
για τα συμφέροντά μας.
Ντροπή, ντροπή,
ντροπή τέτοιο παιδί.
Γιατί είμαστε νομοταγείς
κοιτάμε τη δουλειά μας,
μπλεξίματα δε θέλαμε
στην οικογένειά μας.
Τα πράγματα όπως να ’ρχονταν
για τα συμφέροντά μας
εμείς ποτέ δεν χάναμε
στην οικογένειά μας.
Ντροπή, ντροπή,
ντροπή τέτοιο παιδί.
Έτσι που ’ρθαν τα πράγματα
κακά κι ανάποδά μας
έναν αντάρτη βγάλαμε
στην οικογένειά μας.
Ντροπή, ντροπή,
ντροπή τέτοιο παιδί
Μάρω Κοντού
9 Η ΜΑΡΩ
Από την παράσταση ” ΜΙΚΡΟΑΣΤΙΚΑ ” που δόθηκε τον χειμώνα του 1999 στο θέατρο Μεταξουργείο .
Ποια λες μου τηλεφώνησε
για τα γενέθλιά μου;
Η Μάρω απ’ το δημοτικό,
η συμμαθήτριά μου.
Μια ώρα στο τηλέφωνο
μου ’λεγε άρες μάρες.
Μ’ αρρώστησε, μα το Θεό,
με τόσες κουταμάρες.
Μα τώρα στα σαράντα μας
μπορείς πια να γυρίσεις,
καμωμα τάκια παιδικά
να ’ρθεις να μου θυμίσεις;
Δουλειά δεν είχε ο διάολος,
δουλειά βρήκε να κάνει,
τη Μάρω να τηλεφωνεί
ο διάβολος την βάνει.
10 ΡΕΚΒΙΕΜ: Νίκος Ρουσέας
Τι τράβηξε ν’ ανέβει
μονάχα αυτός το ξέρει,
αυτός κι ένας Θεός.
Η σύζυγος στο πλάι
για πράγματα μιλάει
κοινά και βαρετά.
Κι οι γιοι του δύο ξένοι,
μα πότε γιναν έτσι;
Του φέρονται εχθρικά.
Τι τράβηξε ν’ ανέβει,
και τώρα είναι ένας ξένος,
στο σπίτι του νεκρός.
Vinyl, LP, Album, Repress, Red ” Μικροαστικά ” 1973
Τα «Μικροαστικά» κυκλοφορούν τον Οκτώβριο του ’73, ένα μήνα πριν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, σε κόκκινο βινύλιο! Ορισμένες φορές ήταν ν’ απορείς με τις… ανοχές του καθεστώτος. Από τη μια μεριά έκοβαν ασήμαντες λέξεις (έκοβαν και σημαντικές), επιτρέποντας από την άλλη την κυκλοφορία ενός κατακόκκινου δίσκου.
CD, Album, Remastered 2002
Ο κύριος λόγος που τα Μικροαστικά επιδεικνύουν τόση τόλμη, έγκειται στο γεγονός ότι οι δημιουργοί τους πίστευαν πως δεν θα κυκλοφορήσουν ποτέ! Το 1971, εν μέσω Χούντας, στίχοι σατιρικοί του Γιάννη Νεγρεπόντη μελοποιήθηκαν από τον Κηλαηδόνη περισσότερο σαν μια προσωπική άσκηση ύφους. Όταν κυκλοφόρησαν τελικά το 1973 (με μια κάπως χαλαρή πια λογοκρισία, η οποία έκοψε τραγούδια, παρενέβη σε άλλα, όμως γενικά δεν αλλοίωσε το πνεύμα του δίσκου), σημείωσαν τεράστια επιτυχία. Το χιούμορ και η μελαγχολία συνυπάρχουν σε ίσες ποσότητες. Πέρα από τους σοφά λακωνικούς στίχους, που φωτογραφίζουν τη ζωή και τις σκέψεις του Έλληνα μικροαστού χωρίς να κουνάνε το δάχτυλο, βάζοντας πολύ σοφά τον ίδιο να μιλήσει και να εκτεθεί, ο Κηλαηδόνης αποκτά τον έλεγχο των εκφραστικών του μέσων. Και βρίσκει ως συνθέτης το ύφος που θα χαρακτήριζε όλη την πορεία του, συνδέοντας επιρροές από το ελαφρό τραγούδι, την jazz, τα blues, τα εμβατήρια, τα δημοτικά τραγούδια, το rock’n’roll, την country, αλλά και τις μουσικές του Ελεύθερου Θεάτρου. Επιπλέον, παρουσιάζεται για πρώτη φορά ως τραγουδιστής.
Όπως θυμάται και ο Κηλαηδόνης («100 δίσκοι και η ιστορία τους», 29/6/2003, Ειδική έκδοση του «Κ» της «Καθημερινής»):
«Είναι αρχές του 1971 όταν γνωρίζω τον Γιάννη Νεγρεπόντη μέσω του Λευτέρη Παπαδόπουλου και του Μάνου Λοΐζου. Ο Γιάννης μόλις έχει γυρίσει από εξορία και λίγες μέρες αφότου γνωριστήκαμε μου είπε ότι έχει κάποιες δουλειές έτοιμες από στίχους και θα ήθελε να τις δω. Ήταν τα ‘Μικροαστικά’, που στην πρώτη μορφή που μου τα έδωσε ο Γιάννης ήταν 5 ή 6 τραγούδια. Είναι 1971, είναι δικτατορία, τα τραγούδια σαφώς αριστερά.(…)
Αν και αυτά τα κομμάτια ήταν γραμμένα από τον Γιάννη πριν από τη δικτατορία, ο Γιάννης ξανα ζεστάθηκε και αποφάσισε να συνεχίσει. Έγραψε καμιά δεκαριά, τα οποία στη συνέχεια μελοποίησα. Αυτά είναι τα ‘Μικροαστικά’ μια δουλειά γραμμένη το 1971. Το ’73, το καλοκαίρι, ακούγεται ότι θα γίνει η κυβέρνηση Μαρκεζίνη και ότι θα χαλαρώσει κάπως η λογοκρισία, ότι θα επιτραπούν τα τραγούδια του Μίκη κ.λπ. Τότε αποφασίζουμε και στέλνουμε τα ‘Μικροαστικά’ στη λογοκρισία. Κάποια τα κόβουν εντελώς, κάποια δεν τα στέλνουμε σίγουροι πως θα κοπούν και σε κάποια μας διορθώνουν μερικές λέξεις. Στον δίσκο μπήκανε αυτά που μπήκανε, περίσσεψαν και κάποια κομμένα».
Αλλά και από το ogdoo.gr (1/6/2013) πάλι ο Κηλαηδόνης:
«Είχα ήδη γράψει το 1971 τα ‘Μικροαστικά’ του Νεγρεπόντη, τα οποία δεν μου τα έβγαζε ο Λαμπρόπουλος. Του τα ’δινα, τ’ άκουγε και μου ’λεγε “δεν τα βγάζω”. Μετά μου ’λεγε “να τα πει ο Ανδρεάδης”. Του λέω “γιατί να τα πει ο Ανδρεάδης;”, μου λέει “γιατί είναι κωμικά”. “Μα δεν είναι κωμικά τα τραγούδια αυτά. Μπορεί να ’χουνε κάποια πλάκα, αλλά δεν είναι για να τα κοροϊδέψουμε…”. Ο Γκάτσος που τα είχε ακούσει μου είχε πει “αυτή είναι μια σπουδαία δουλειά Λουκιανέ, να τη βγάλεις”. Του λέω “δε μου τη βγάζει ο Λαμπρόπουλος”. “Περίμενε, κάτι μπορεί να γίνει και να βγει” μου ’λεγε.
Και πράγματι. Ένας παραγωγός που στάθηκε δίπλα μου όλα αυτά τα χρόνια, από το ξεκίνημα δηλαδή, ήταν ο Γιώργος Μακράκης(…). Εκείνος λοιπόν, κάποια στιγμή που του ’λεγα για τα ‘Μικροαστικά’, μου είπε: “Θα σου πω κάτι, αλλά να μείνει μεταξύ μας. Σε λίγο καιρό, οι Εγγλέζοι, η EMI δηλαδή, θα στείλουν εγγλέζο διευθυντή. Σ’ αυτόν θα στα περάσω εγώ τα Μικροαστικά”. Και πράγματι ήρθε ο Jameson, κι επειδή δεν ήξερε τίποτα, εμπιστεύθηκε τον Μακράκη, που ήταν ο πιο έμπειρος παραγωγός και βγήκαν».
Ο Κηλαηδόνης έγραψε πολύ ωραίες μουσικές για τα ποιήματα του Νεγρεπόντη. Στις επιρροές του αναφέρεται ο ίδιος στο σημείωμα του άλμπουμ:
«Μέσα στα ΜΙΚΡΟΑΣΤΙΚΑ μπορεί κανείς να βρει όλες τις μουσικές που άκουσα στα διαλείμματα των θερινών σινεμά των παιδικών μου χρόνων, στους διαδρόμους των πρώτων πολυκατοικιών που γνώρισα, σε σπίτια που γιόρταζαν κάτι, στις αναμεταδόσεις των παρελάσεων από το ραδιόφωνο. Μπορεί ακόμα να βρει την ατμόσφαιρα που υπάρχει διάχυτη τα χειμωνιάτικα απογεύματα με ήλιο στην Πανεπιστημίου έξω από το ΡΕΞ, στην ψηλοτάβανη εκείνη αίθουσα του Ιπποδρόμου στο Δέλτα και στις ταινίες του Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ. Έγραψα ακόμα μουσική για πράγματα που συνέβησαν πριν γεννηθώ και για άλλα πολύ σημερινά. Δεν νοσταλγώ, δεν ‘βγάζω’ μιαν εποχή, ούτε προσπαθώ να συντηρήσω πράγματα που χάθηκαν. Λέω τη γνώμη μου πάνω σε όσα, χρόνια τώρα, μου λέγανε».
Υπάρχουν, λοιπόν, αναφορές στο ελαφρό τραγούδι, στην jazz, το blues, τα εμβατήρια, τα δημοτικά τραγούδια, το rock, την country…, αλλά και στις μουσικές του Ελεύθερου Θεάτρου (Σκυλοδήμος, Χρυσομάλλης και όλοι οι υπόλοιποι γνωστοί).
«ΤΑ ΜΙΚΡΟΑΣΤΙΚΑ» του Λουκιανού Κηλαηδόνη & Γιάννη Νεγρεπόντη, είναι η παράσταση με την οποία εγκαινίασε την λειτουργία του το θέατρο “Μεταξουργείο” τον Οκτώβριο του 1999. Πρώτη Παράσταση 22 Οκτωβρίου 1999 ΔΙΑΝΟΜΗ (με αλφαβητική σειρά) Σταμάτης Γαρδέλης Σταύρος Μερμήγκης Υβόννη Οικονόμου Χρήστος Παγκαλιάς Νάντια Παπαθεοδώρου Χριστίνα Τσάφου
Η δουλειά αυτή σηματοδοτεί παράλληλα και μια στροφή του καλλιτέχνη προς μια άλλη μορφή και προοπτική δημιουργίας. Ο ίδιος μιλώντας προς «Το Βήμα» είπε: «Η παράσταση αυτή είναι η εικαστική προέκταση του δίσκου και η μεταφορά του σε εικόνα. Αυτό που με ενδιαφέρει πλέον είναι πέρα από τις μουσικές που γράφω κατά καιρούς, να υπάρχει μια προέκτασή τους στον χώρο του θεάματος και να τηρούν τις προϋποθέσεις να παρουσιαστούν επί σκηνής».
Η μεγάλη επιτυχία του δίσκου οδηγεί το Γιάννη Νεγρεπόντη στη θεατρική απόδοση των “Μικροαστικών”.
Ο Γιάννης Νεγρεπόντης στο περιοδικό Θεατρικά:
“Συνέχεια των τραγουδιών αυτών”(των “Μικροαστικών”) “ήταν ένα σενάριο με συγκεκριμένο στόχο την απόδοση της ψυχοπαθολογίας της μικροαστικής οικογένειας, τον πυρήνα της διαμόρφωσης του πνεύματος του μικροαστισμού.
Η θεατρική φόρμα απόδοσης του ίδιου θέματος είναι αποτέλεσμα συνεργασίας με το Μικρό Θέατρο.(…)
Στη σκηνοθέτη Χαρά Κανδρεβιώτου παρέδωσα υλικό προς παράσταση. Και το υλικό αυτό ήταν τα τραγούδια του δίσκου, το βιβλίο μου ‘Μικροαστικά’ και μια σειρά από μονολόγους, ντουέτα, παρλάτες και σκετς.
Έξω από το δίσκο και το βιβλίο, όλα τ’ άλλα τα έγραψα με μια διάθεση κεφιού και διάχυτων προθέσεων τού λίγο απ’ όλα.(…)
Για την προσέγγιση του θέματός μου αυτό που ξέρω είναι ότι κι από τα τραγούδια, και από το βιβλίο, και από το θέατρο άλλοι βρήκαν πως αντιμετωπίζω τους μικροαστούς με πολλή κακία και άλλοι με πολλή συμπάθεια. Σ’ αυτά θα είχα ν’ απαντήσω πως ούτε το ένα, ούτε το άλλο συμβαίνει. Κι αυτό γιατί το θέμα μου δεν είναι ο μικροαστοί, αλλά ο μικροαστισμός σαν ψυχολογία, νοοτροπία, στάση ζωής και κοινωνικό φαινόμενο.(…)”
Και στις 18 Μάρτη του 1989 στο Κρατικό Θέατρο.
Το έργο αποτελείται από διάφορα σκετς που παρουσιάζουν μια καρικατούρα της μικροαστικής Ελλάδας.
Ανάμεσα στα κομμάτια, που πολλές φορές περιλαμβάνουν τραγούδια και χορευτικά, παρεμβάλλονται δύο τύποι, νεοέλληνες αστοί, που περιπλανιούνται ανάμεσα στο κοινό και σχολιάζουν επίκαιρα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της χώρας. Μέσα από τα σκετς ο θεατής παρακολουθεί τους διάφορους μικροαστούς να θίγουν έννοιες και καταστάσεις όπως η γραφειοκρατία, η οικογένεια, το κουτσομπολιό, η κοινωνική επιτυχία, η κουλτούρα, η πολιτική, η προίκα, η κληρονομιά, το χρήμα κτλ.
Πηγές: totheatro.blogspot.com, www.lifo.gr, www.discogs.com, https://stixoi.info, www.soundsgreektome.gr
ΤΕΛΟΣ
