Μίκης Θεοδωράκης Στέλιος Καζαντζίδης, Μαρινέλλα,
Δημήτρης Χριστοδούλου, Μανώλης Χιώτης
ΒΡΑΧΟ ΒΡΑΧΟ ΤΟΝ ΚΑΗΜΟ ΜΟΥ
Στίχοι: Δημήτρης Χριστοδούλου
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Ερμηνεία: Στέλιος Καζαντζίδης, Μαρινέλλα
7″, Single, Exp ” Βράχο – βράχο τον καημό μου / Παράπονο ” 1961
ΣΤΙΧΟΙ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
ΒΡΑΧΟ ΒΡΑΧΟ ΤΟΝ ΚΑΗΜΟ ΜΟΥ
Είναι βαριά η μοναξιά
είναι πικρά τα βράχια
παράπονο η θάλασσα
και μου πνιξε τα μάτια
Βράχο βράχο τον καημό μου
τον μετράω και πονώ
κι είναι το παράπονο μου
πότε μάνα θα σε δω
Πάρε με θάλασσα πικρή
πάρε με στα φτερά σου
πάρε με στο γαλάζιο σου
στη δροσερή καρδιά σου
Βράχο βράχο τον καημό μου
τον μετράω και πονώ
κι είναι το παράπονο μου
πότε μάνα θα σε δω
Πάρε με να μην ξαναδώ
τα βράχια και το χάρο
κάνε το κύμα όνειρο
και τη σιωπή σου φάρο
Βράχο βράχο τον καημό μου
τον μετράω και πονώ
κι είναι το παράπονο μου
πότε μάνα θα σε δω
Γίνε αστέρι κι ουρανός
γίνε καινούργιος δρόμος
να μην βαδίζω μοναχός
να μην πηγαίνω μόνος
Βράχο βράχο τον καημό μου
τον μετράω και πονώ
κι είναι το παράπονο μου
πότε μάνα θα σε δω.
7″, Single, Exp ” Βράχο – βράχο τον καημό μου / Παράπονο ” 1961
«Βράχο Βράχο»: Το τραγούδι που έχουν ηχογραφήσει 25 τραγουδιστές
Μια ατέλειωτη σειρά από επανεκτελέσεις αλλά η αρχική ερμηνεία του παραμένει η κορυφαία.
Από το 1961 στο 2020
Το τραγούδι των Μίκη Θεοδωράκη – Δημήτρη Χριστοδούλου, Βράχο Βράχο , ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά το 1961 με ερμηνευτή τον Στέλιο Καζαντζίδη. Σεγόντο η Μαρινέλλα και στο μπουζούκι ο Μανώλης Χιώτης. Κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών HMV. Στην άλλη όψη του δίσκου υπήρχε το Παράπονο των Θεοδωράκη – Χριστοδούλου με τον Καζαντζίδη. Το τραγούδι έγινε αμέσως μεγάλη επιτυχία. Οπότε άρχισε μια ατέλειωτη σειρά από επανεκτελέσεις. Σήμερα είναι κλασσικό διαχρονικό ελληνικό τραγούδι. Η αρχική ερμηνεία του Καζαντζίδη παραμένει η κορυφαία.
Την ίδια χρονιά το ηχογράφησαν οι Πάνος Γαβαλάς – Ρία Κούρτη σε 45άρι της Odeon.
Σήμερα το τραγούδι αυτό υπάρχει σε περισσότερους από 50 δίσκους. Το έχουν ηχογραφήσει 25 τραγουδιστές. Ο πιο πρόσφατος δίσκος που το περιέχει κυκλοφόρησε τον Μάιο 2020.
O Θεοδωράκης μελοποιεί Δημήτρη Χριστοδούλου
Η συνεργασία δυο σπουδαίων που άφησε 14 ξεχωριστά τραγούδια.
Η αρχή έγινε στις 9 Μαρτίου 1961, όταν πραγματοποιήθηκαν οι ηχογραφήσεις των τεσσάρων θρυλικών τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη και του Δημήτρη Χριστοδούλου, με ερμηνευτές τον Στέλιο Καζαντζίδη με την Μαρινέλλα και τον Μανώλη Χιώτη στο μπουζούκι. Τα «Παράπονο», «Βράχο, βράχο τον καημό μου», «Μετανάστης» και «Καημός» εντάχθηκαν στον κύκλο τραγουδιών «Πολιτεία Α’» και κυκλοφόρησαν σε δίσκους 45 στροφών His master’s voice. Τραγουδούν ο Καζαντζίδης με τη συνοδεία της Μαρινέλλας και του Μανώλη Χιώτη στο μπουζούκι. Ο Θεοδωράκης ξεκινά λαϊκές συναυλίες σε θέατρα παρουσιάζοντας τα τραγούδια… Στο δίσκο-ντοκουμέντο «Η συναυλία στο Κεντρικόν» (Philips 1985), αποτυπώνονται πέντε από τα τραγούδια της «Πολιτείας» με τους ίδιους συντελεστές, από συναυλίες που έγιναν στο ομώνυμο θέατρο, στις 20 & 22 Μαρτίου 1961 (Απο τον κυκλο τραγουδιων του Μικη ”Πολιτεια Α”’. Ειναι μελοποιησεις 13 ποιηματων κατα τη περιοδο Φθινοπωρο 1960 – Οκτώβριος 1961 ,στο Παρίσι και στην Αθήνα)
Μίκης Θεοδωράκης: «Οι δεσμοί μου με το Δημήτρη Χριστοδούλου είναι ειδικότατοι, γιατί, όπως ίσως θα γνωρίζετε, με συνδέει η κοινή δράση, η κοινή εργασία, η κοινή δημιουργία της ηρωικής εποχής της έντεχνης λαϊκής μουσικής. Πρόκειται για έναν φίλο, για έναν εξαίρετο ποιητή. Όπως ξέρουμε, ο Χριστοδούλου σήμερα δεν είναι μόνο ποιητής, αλλά είναι κι ένας διηγηματογράφος από τους πιο σημαντικούς του καιρού μας. Αλλά εκτός απ’ όλα αυτά με το Χριστοδούλου μας συνδέει, όπως είπα, το κοινό έργο, ένα έργο όπως ήταν ο «Καημός», το «Παράπονο», το «Βράχο, βράχο», που δεν ήταν απλά τραγούδια, τουλάχιστον για μας, αλλά ήταν ορισμένοι σταθμοί, ολόκληρα ορόσημα. Χάρη σ’ αυτή τη συνεργασία και την αντανάκλαση που είχε αυτή η συνεργασία, μπορέσαμε να σπάσουμε τα φράγματα των αριθμών και να περάσουμε στις εκατοντάδες χιλιάδες, εκατομμύρια και το έντεχνο λαϊκό τραγούδι, χάρη σ’ αυτά τα τραγούδια, ειδικά του Χριστοδούλου, να μπορέσει να γίνει ένα πραγματικά λαϊκό τραγούδι και να ανοίξει παραπέρα τους δρόμους για το έντεχνο λαϊκό τραγούδι»
Ο Μίκης Θεοδωράκης αναφέρεται και πάλι στη συνεργασία του με το Χριστοδούλου τον Τάσο Λειβαδίτη, τον Στέλιο Καζαντζίδη και τη Μαρινέλλα.
«Στο μεταξύ η συνάντησή και συνεργασία μου με δυο νεότερους ποιητές – τον Τάσο Λειβαδίτη και τον Δημήτρη Χριστοδούλου – θα βοηθούσε τη μουσική μου να ακολουθήσει νέους δρόμους. Μαζί τους ολοκλήρωσα δυο μεγάλους λαϊκούς κύκλους τραγουδιών μου, το «Αρχιπέλαγος» και την «Πολιτεία». Ο Δημήτρης Χριστοδούλου μου έδωσε στίχους. Έγραψε μια σειρά ποιήματα εμπνευσμένος απ’ τη μέθη εκείνης της εποχής κι εγώ κουβαλούσα μαζί μου τους στίχους του και τους στίχους του Λειβαδίτη στις σκοτεινές πόλης της Ευρώπης, στο Παρίσι και στο Λονδίνο. Με τη μικρή Μαργαρίτα στα πόδια μου, συνέθεσα έτσι πάνω στα ποιήματα των Χριστοδούλου και Λειβαδίτη τα υπόλοιπα τραγούδια του «Αρχιπελάγους» και της «Πολιτείας», δηλαδή τα «Θ’ αφήσω τη μανούλα μου», «Φεύγω μακριά πατρίδα μου», «Καημός», «Βράχο βράχο», «Παράπονο» του Χριστοδούλου και το «Έχω μια αγάπη» του Λειβαδίτη. Όταν ο Στέλιος Καζαντζίδης τραγούδησε το «Βράχο βράχο», που έσπασε τότε όλα τα ρεκόρ πωλήσεων, ήταν ήδη ένας βασιλιάς του λαϊκού τραγουδιού. Όμως μαζί μου θυμήθηκε τον άλλο εαυτό του, τον καταπιεσμένο, της προσφυγιάς και της Μακρονήσου, έτσι που έβγαλε όλη την τρυφερότητα και την αγάπη που τον πλημμυρίζουν. Γίναμε φίλοι κολλητοί. Μαζί φυσικά κι η Μαρινέλλα. Συχνά κοιμόμασταν κάτω απ ’την ίδια στέγη, ιδιαίτερα μετά τα λουκούλλεια γεύματα στη Δροσιά, με πεϊνιρλί και όλες τις ποντιακές λιχουδιές.» Πηγές: www.ogdoo.gr , www.discogs.com, el.wikipedia.org
ΚΑΛΗ ΑΚΡΟΑΣΗ τα χρόνια περνούν τα τραγούδια ταξιδεύουν
