Μάνος Χατζιδάκις, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου,  Γιώργος Ζαμπέτας

ΕΙΜΑΙ ΑΗΤΟΣ ΧΩΡΙΣ ΦΤΕΡΑ
Στίχοι: Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Πρώτη εκτέλεση: Διαμαντής Πανάρετος 1961
Ερμηνεία: Γρηγόρης Μπιθικώτσης 1963
Ενορχήστρωση : Μάνος Χατζιδάκις
Μπουζούκι : Γιώργος Ζαμπέτας
Vinyl, 7″, 45 RPM ” Η κυρά / Είμ αητός χωρίς φτερά ” 1963

ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ
ΘΕΑΤΡΟ ΚΕΝΤΡΙΚΟΝ 22 Μαρτίου 1961

Στο πιάνο ο ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ
Συμμετέχει η ορχήστρα του ΕΙΡ (ΕΡΤ)
Η συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη δόθηκε στο Θέατρο Κεντρικόν, στις 22 Μαρτίου 1961 και εκεί εμφανίστηκε ο Χατζιδάκις ως πιανίστας σε δύο τραγούδια. και ακούστηκε για πρώτη φορά το τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι και της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου “Είμαι αητός χωρίς φτερά” από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση με τον Μάνο στο πιάνο. Η ηχογράφηση του τραγουδιού είναι από το αρχείο του Γιώργου Παπαστεφάνου.

Οι άγγελοι σηκώνουν τον πόνο των ανθρώπων..
Το πολυακουσμένο και πολυαγαπημένο τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι, εδώ χωρίς στίχους αλλά με την τόσο εύγλωττη πενιά του Γιώργου Ζαμπέτα.

ΣΤΙΧΟΙ: ΕΥΤΥΧΙΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ

ΕΙΜΑΙ ΑΗΤΟΣ ΧΩΡΙΣ ΦΤΕΡΑ
Σαν τον αετό είχα φτερά ώ ώ ώ
και πέταγα
και πέταγα πολύ ψηλά
μα ένα χέρι λατρεμένο
ένα χέρι λατρευτό
μου τα κόβει τα φτερά μου
για να μη ψηλά πετώ

Είμ’ αετός χωρίς φτερά
χωρίς αγάπη και χαρά
χωρίς αγάπη και χαρά
είμ’ αετός χωρίς φτερά

Το χέρι αυτό το λατρευτό ώ ώ ώ
μες στη ζωή
μες στη ζωή θα τ’ αγαπώ
ό, τι και να μου ’χει κάνει
όλα του τα συγχωρώ
με φτερούγες τσακισμένες
πάντα εγώ θα τ’ αγαπώ

ΤΑΙΝΙΑ: ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΘΥΕΛΛΑ 1961

Αγάπη και θύελλα 1961 και Μάνος Χατζιδάκις
Το 1961 ήταν η χρονιά που απονεμήθηκε στον Μάνο Χατζιδάκι το oscar τραγουδιού για τα “Παιδιά του Πειραιά”, σε μια εποχή που ο συνθέτης έγραφε με ιλιγγιώδεις ρυθμούς μουσικές και χαριτωμένα τραγουδάκια για τον ελληνικό κινηματογράφο με πρωταγωνίστρια κυρίως την Αλίκη Βουγιουκλάκη.
Υπήρχαν όμως και περιπτώσεις ασήμαντων ταινιών που ευτύχησαν να έχουν μερικά πολύ αξιόλογα τραγούδια του μεγάλου συνθέτη. Όπως το μελόδραμα του Σωκράτη Καψάσκη “Αγάπη και θύελλα”, παραγωγής 1961 σε σενάριο Νίκου Φώσκολου με πρωταγωνιστές τους Ξένια Καλογεροπούλου, Γιάννη Φέρτη, Μάρθα Βούρτση και Στέφανο Ληναίο. Υπόθεση: Δυο φίλοι στρατιώτες επιστρέφουν στην Αθήνα από το αλβανικό μέτωπο. Συναντούν μια κοπέλα με την οποία ο ένας από τους δύο είχε γνωριμία και αλληλογραφούσε από τα πριν. Τα πράγματα περιπλέκονται καθώς η κοπέλα δείχνει ενδιαφέρον για τον δεύτερο στρατιώτη, κι έτσι ανάμεσα στους δύο φίλους μοιραία επέρχεται κάποια ρήξη. Τελικά, ο καλός φίλος αποσύρεται διακριτικά και η κατάσταση εξομαλύνεται.
Ο Μάνος Χατζιδάκις έγραψε για την ταινία τρία όμορφα τραγούδια, ένα από τα οποία είναι το κορυφαίο ζεϊμπέκικο “Είμαι αητός χωρίς φτερά” σε στίχους της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου. Το τραγούδι βέβαια κατέκτησε τη διαχρονικότητα μέσω της στιβαρής ερμηνείας του Γρηγόρη Μπιθικώτση, που ωστόσο ήταν η δεύτερη εκτέλεση! Η πρώτη, όπως ακούγεται στην ταινία και στη συνέχεια πέρασε και στις 45 στροφές, ανήκει στον λαϊκό τραγουδιστή της εποχής Αδαμάντιο (Διαμαντή) Πανάρετο. Συμπαθητική, αλλά εμφανώς κατώτερη, σχεδόν ντροπαλή ερμηνεία που δε στάθηκε ικανή να αναδείξει τη μεγάλη δύναμη του τραγουδιού.

Άλλο ένα τραγούδι με τίτλο “Αχ λεμονιά” ερμηνεύει πάλι ο Πανάρετος, ενώ υπάρχει και το ωραιότατο “Πίσω απ’ τις τριανταφυλλιές” με πειστικότατη ερμηνεία από τη Νάνα Μούσχουρη. Στο μπουζούκι ακούγεται ο Τόλης Χάρμας, γνωστός κι από τη συμμετοχή του στα πρώτα λαϊκά τραγούδια του Χατζιδάκι στις δυο “Λατέρνες”.

Vinyl, 7″, 45 RPM ” Η κυρά / Είμ αητός χωρίς φτερά ” 1963

ΕΙΜΑΙ ΑΗΤΟΣ ΧΩΡΙΣ ΦΤΕΡΑ: Αν τα τραγούδια είχαν ψυχή, αυτό εδώ θα ήταν από τα πιο ευτυχισμένα.
Μουσική Μάνου Χατζιδάκι, στίχοι Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, ερμηνεία Γρηγόρη Μπιθικώτση, μπουζούκι από τον Γιώργο Ζαμπέτα και αγάπη του κόσμου αιώνια.
Ένα σπουδαίο ζεϊμπέκικο από τον Μάνο Χατζιδάκι, που θαύμαζε αυτόν τον λαϊκό χορό, καθώς ένας δεινός χορευτής μπορούσε ή έπρεπε , σε κάθε νότα, να κάνει και μια κίνηση. Οι στίχοι της Παπαγιαννοπούλου βαθιά ανθρώπινοι και πονεμένοι, τους είχε γράψει μετά τον ξαφνικό χαμό της κόρης της. Λέγεται μάλιστα ότι είχε γράψει τους στίχους σε ένα χαρτάκι που πήγε και πέταξε η ίδια κάτω από την πόρτα του Μάνου Χατζιδάκι. Ο Μπιθικώτσης ερμηνεύει με συναίσθημα και με το απίστευτο εύρος της φωνής του. Όσο για τον Ζαμπέτα, η εκπληκτική και αξεπέραστη εισαγωγή είναι (σύμφωνα με μαρτυρία του ίδιου του Χατζιδάκι) δική του, όπως και το μπουζούκι που ακούγεται στο δίσκο.

ΜΑΓΙΚΗ ΠΟΛΙΣ 1963
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ – ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ

Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης το τραγούδησε το 1963 στην θεατρική παράσταση «Μαγική πόλις», της οποίας τα τραγούδια μοιράζονταν ο Μ. Χατζιδάκις και ο Μ. Θεοδωράκης. (Και η οποία μάλιστα, δεν ήταν τόσο θεατρική παράσταση, όσο μια «best of» παράθεση τραγουδιών των δύο συνθετών). Τα τραγούδια της παράστασης κυκλοφόρησαν σε δίσκο και ο κόσμος έμαθε και αγάπησε την εκτέλεση Μπιθικώτση.

Η σύμπραξη Χατζιδάκι- Μπιθικώτση – Παπαγιαννοπούλου βέβαια δεν ήρθε απ’το πουθενά.
Από νωρίς ο συνθέτης έχει εκδηλώσει τον θαυμασμό και την αγάπη του για το ρεμπέτικο και το λαϊκό τραγούδι με σημείο – σταθμό τη διάλεξη που είχε δώσει για το θέμα στο Θέατρο Τέχνης το 1949. Εκείνη τη χρονιά, ας πούμε, ιδρύει και το Ελληνικό Χορόραμα με τον Σπύρο Βασιλείου και τη Ραλλού Μάνου και παρουσιάζει το έργο «Έξι λαϊκές ζωγραφιές» ή ειδικότερα την εκδοχή ρεμπέτικων με πιάνο και ορχήστρα. Ο Χατζιδάκις είχε στραμμένες τις κεραίες του στο λαϊκό τραγούδι πάντα. Μεταγενέστερα ηχογραφεί ανάμεσα σε άλλα τα «Πέριξ» και τον «Σκληρό Απρίλη του ’45», ενώ το 1955 συναντάται για πρώτη φορά με τον Μπιθικώτση….

Πέρα όμως από τους πειραματισμούς του Μάνου και του Μίκη, τα ξένα δάνεια, τα ανακατέματα και τις συμπράξεις που είχαν ως αποτέλεσμα τη γέννηση του λεγόμενου έντεχνου στη δεκαετία του ’60, ο Μάνος γράφει και αυτούσια συμπαγή λαϊκά τραγούδια. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και το «Ειμ’ αητός χωρίς φτερά» από τη φωνή του Μπιθικώτση, του παλιού γνώριμου του Χατζιδάκι….

ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ 1961 ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ – ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ

Στον απόηχο της διαμάχης που είχε προηγηθεί λίγους μήνες νωρίτερα για τις δύο πρώτες διαμετρικά αντίθετες εκτελέσεις του “Επιτάφιου”, πρώτα με τη Νάνα Μούσχουρη υπό την καθοδήγηση του Μάνου Χατζιδάκι κι αμέσως μετά με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και με την ευθύνη του Μίκη Θεοδωράκη, αλλά και στον απόηχο της τεράστιας εντύπωσης που προκάλεσε η απονομή του oscar τραγουδιού στον Μάνο Χατζιδάκι για τα “Παιδιά του Πειραιά”, πραγματοποιήθηκαν την άνοιξη του 1961 δύο ιστορικές συναυλίες των δύο μεγάλων συνθετών μας, όπου μάλιστα είχαμε για πρώτη φορά και την πολυαναμενόμενη κοινή τους εμφάνιση.
Ειδικότερα στη συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη, που δόθηκε στο Θέατρο Κεντρικόν στις 22 Μαρτίου 1961, εμφανίστηκε ο Χατζιδάκις ως πιανίστας σε δύο τραγούδια.
Η συναυλία όμως αυτή έμεινε στην ιστορία κυρίως για το περίφημο …τρακ του Γρηγόρη Μπιθικώτση, ο οποίος, μόλις ξεστόμισε τους πρώτους στίχους του τραγουδιού “Σε πότισα ροδόσταμο”, σταμάτησε ξαφνικά και ξερο βήχοντας ανακοίνωσε ότι δεν μπορούσε να συνεχίσει επικαλούμενος λόγους υγείας. Την επόμενη μέρα, η είδηση αυτή κυριαρχούσε στις καλλιτεχνικές σελίδες των εφημερίδων, δίνοντας έτσι την αφορμή και για μια σειρά εμπνευσμένων γελοιογραφικών σχολίων του Μποστ!

Ο ίδιος ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης αφηγείται σχετικά:
«Η ορχήστρα παίζει. Έχει δώσει σήμα ο Μίκης κουνώντας τα χέρια του: πουμ, παμ, πουμ, παμ, πουμ, παμ. Εγώ δε μπαίνω στο τραγούδι. Κάποια φορά, μπαίνω και λέω: “Στον ά…” Σταμάτησα. Έχασα τα λόγια μου και λέω: “Με συγχωρείτε, έχω τρακ, δεν μπορώ να συνεχίσω”. Χειροκροτήματα, κακό. Ιδρωμένος, γύρισα πίσω στο καμαρίνι. Ωστόσο, το πρόγραμμα συνεχίστηκε, αφού ο Μίκης Θεοδωράκης είπε ο ίδιος τα τραγούδια που επρόκειτο να τραγουδήσω εγώ.Στο μεταξύ, μέσα στα καμαρίνια ήταν αρκετοί ηθοποιοί: Χορν, Βουγιουκλάκη, Αλεξανδράκης, Κοντού και η Ειρήνη Παπά. Μου λέει ο Αλεξανδράκης: “‘Ακου να δεις, κι εγώ έχω πάθει αυτό το τρακ”. Ανοίγει σπιρτόκουτο και είχε μέσα κάτι χάπια. Πήρα ένα, ήπια κι ένα ποτήρι και συνήλθα, μου πέρασε το τρακ. Όταν ο Μίκης τελείωσε τα τραγούδια, ανέβηκα και πάλι στη σκηνή. Πρώτα πρώτα, είπα τον “Αητό” του Χατζιδάκι. Χειροκροτήματα και λουλούδια. Είπα ολόκληρο το πρόγραμμά μου, τη “Μαργαρίτα-Μαργαρώ” και τον “Επιτάφιο” του Γιάννη Ρίτσου.»
Στην πραγματικότητα, όπως ακούγεται στον δίσκο, ο Γρηγόρης δεν είπε μόνο «στον ά…», αλλά κατάφερε να πει ολόκληρη την πρώτη στροφή του «ροδόσταμου», πριν εγκαταλείψει την σκηνή ψιθυρίζοντας «με συγχωρείτε πάρα πολύ, είμαι άρρωστος». Επίσης, όπως αποκάλυψε ο Αλέκος Αλεξανδράκης, το περίφημο χαπάκι που θαυματουργικά έδιωξε το τρακ του Μπιθικωτση, δεν ήταν παρά ένα ψίχουλο ψωμί. Ένα placebo δηλαδή
Πηγές: https://stixoi.info, https://tenies-online.best, diskovolos58.blogspot.com, ideostrovilos.gr, www.mixanitouxronou.gr, afmarx.wordpress.com

ΚΑΛΗ ΑΚΡΟΑΣΗ τα χρόνια περνούν τα τραγούδια ταξιδεύουν