ΣΤΑΥΡΟΣ ΞΑΡΧΑΚΟΣ, ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΓΚΟΥΦΑΣ
ΟΝΕΙΡΟ ΔΕΜΕΝΟ
Στίχοι: Βαγγέλης Γκούφας
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Ερμηνεία Πάνος Γαβαλάς
Φωνητικά: Ρία Κούρτη
Vinyl, 7″, 45 RPM ” Όνειρο δεμένο / Χορός του Σάκαινα ” 1964
ΕΡΜΗΝΕΙΑ: ΠΑΝΟΣ ΓΑΒΑΛΑΣ, ΡΙΑ ΚΟΥΡΤΗ
Σκηνή από την ταινία ” Λόλα ” 1964
ΣΤΙΧΟΙ: ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΓΚΟΥΦΑΣ
ΟΝΕΙΡΟ ΔΕΜΕΝΟ
Όνειρο δεμένο στο μουράγιο
πόρτα μου κλεισμένη στο νοτιά
έκανα τον πόνο μου κουράγιο
στην αγάπη μου έβαλα φωτιά.
Μαύρος βαρύς ο ουρανός
απόψε που ’ρθες να με βρεις
είναι μεγάλος ο καημός
να το αντε να τον αντέξεις δεν μπορεις.
Στην αγάπη μου έστησαν καρτέρι
κι από τ’ άστρα κλέψανε το φως
άστραψε στην νύχτα το μαχαίρι
κι ο καημός μου γίνηκε αδερφός.
Μαύρος βαρύς ο ουρανός
απόψε που ’ρθες να με βρεις
είναι μεγάλος ο καημός
να το αντε να τον αντέξεις δεν μπορεις.
Η ΤΑΙΝΙΑ: ” ΛΟΛΑ ” 1964
Η ταινία «Λόλα» υπήρξε ένα από τα πιο ατμοσφαιρικά δραματικά, κοινωνικά φιλμ, στα όρια του νουάρ, της δεκαετίας του ’60. Βασισμένο στο σενάριο του Ηλία Λυμπερόπουλου («Η Λόλα της Τρούμπας») και σκηνοθετημένο από τον Ντίνο Δημόπουλο, έγραψε τη δική του ιστορία. Η μουσική επένδυσή της ανατίθεται στον Σταύρο Ξαρχάκο, ο οποίος είχε ήδη γίνει πολύ γνωστός μέσα από την ανάλογη δουλειά που είχε κάνει στα «Κόκκινα φανάρια» του Βασίλη Γεωργιάδη ένα χρόνο νωρίτερα…
Χαρακτήρες τσακισμένοι, από τη μοίρα του περιθωρίου (ναυάγια της ζωής) πνιγμένοι στην κάπνα των καταγωγίων, των καμπαρέ της νύχτας της Τρούμπας και του Πειραιά, απ’ όπου είχε ξεπηδήσει ως (ανάλογη) φιγούρα, ένα χρόνο πριν, στην ταινία «Κόκκινα φανάρια» του Βασίλη Γεωργιάδη η Τζένη Καρέζη, που μαζί με τον Νίκο Κούρκουλο απέδωσαν και κατέγραψαν ένα από τα θρυλικότερα ζευγάρια στην ιστορία του ελληνικού σινεμά. Εκτός των άλλων, έχουν μείνει ανεξίτηλα τα εξαιρετικά πλάνα του Πειραιά την ώρα που χαράζει, οι μνημειώδεις μουσικές του Σταύρου Ξαρχάκου και οι ιδιαίτερες ερμηνείες της πρωτοεμφανιζόμενης Βίκυς Μοσχολιού στο παραθύρι να ερμηνεύει συγκινητικά το «Χάθηκε το φεγγάρι», καθώς, και του Πάνου Γαβαλά με τις πενιές του Ζαμπέτα στην «ταβέρνα του Φαρέα», με το «Όνειρο δεμένο» και το «Χορό του Σάκαινα».
Η ταινία ήταν μία από τις λεγόμενες εμπορικές του ελληνικού κινηματογράφου, που την εποχή της προβολής της βρισκόταν στο ζενίθ της παραγωγικότητάς του. Λόγω των κινδύνων που ελλοχεύουν στην κακόφημη περιοχή της Τρούμπας εκείνη την εποχή, για τα γυρίσματα στήθηκαν ειδικά σκηνικά υψηλού κόστους. Αυτά τα σκηνικά είχαν στηθεί έξω από το στούντιο της Φίνος Φιλμ, δίπλα στο τσιμεντάδικο «Άτλας»
ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Τζένη Καρέζη, Νίκος Κούρκουλος, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Παντελής Ζερβός, Σπύρος Καλογήρου, Νίκος Φέρμας, Γιάννης Βογιατζής, Λαυρέντης Διανέλλος, Ανέστης Βλάχος και ο Ζαννίνο.
ΥΠΟΘΕΣΗ: Ο Άρης (Νίκος Κούρκουλος) βγαίνει από τη φυλακή και επιστρέφει σ’ ένα καμπαρέ της Τρούμπας για να ξεκαθαρίσει παλιούς λογαριασμούς με μια συμμορία που του έστησε άσχημο παιχνίδι και τον έστειλε για τρία χρόνια στη φυλακή. Θέλει επίσης να σιγουρευτεί αν η Λόλα (Τζένη Καρέζη), μια γυναίκα ελευθέρων ηθών με την οποία είχα ερωτική σχέση, ήταν μεταξύ των προσώπων που τον πρόδωσαν. Στο μεταξύ, ο Στέλιος (Διονύσης Παπαγιαννόπουλος), αρχηγός της συμμορίας και ιδιοκτήτης του καμπαρέ, κρατά κοντά του τη Λόλα, με την οποία είναι ερωτευμένος. Στην ιστορία εμπλέκεται καθοριστικά κι ένας γέρος δεσμοφύλακας του Άρη (Παντελής Ζερβός), που στο τέλος αποδεικνύεται ότι είναι ο πατέρας της Λόλας. Ο Στέλιος, για να ξεφορτωθεί τον Άρη και να έχει ελεύθερο το πεδίο με τη Λόλα, πληρώνει τον Μαύρο (Σπύρος Καλογήρου), έναν μπράβο του, για να σκοτώσει τον Άρη. Παράλληλα, βάζει κάποιους άλλους να απαγάγουν τη Λόλα, ασκώντας μεγαλύτερη ψυχολογική πίεση στον Άρη. Όταν έρχεται η ώρα της τελικής μονομαχίας ανάμεσα στον Άρη και τον Μαύρο, ο γέρος δεσμοφύλακας είναι αυτός που θα εξοντώσει τον κακό αρχηγό της συμμορίας, προκειμένου να γλιτώσει από την κατηγορία του φόνου τον Άρη, ο οποίος είναι ο μελλοντικός γαμπρός του.
Vinyl, 7″, 45 RPM ” Όνειρο δεμένο / Χορός του Σάκαινα ” 1964
ΟΝΕΙΡΟ ΔΕΜΕΝΟ
Το βασικό τραγούδι του φιλμ θα ήταν το «Όνειρο δεμένο», πάνω σε στίχους του Βαγγέλη Γκούφα. Ως ερμηνευτής, επελέγη ο Πάνος Γαβαλάς που ήταν από τα πρώτα «ονόματα» του λαϊκού είδους με πολλά «σουξέ», ενώ λίγο πιο πριν είχε εμφανιστεί με επιτυχία στο «Κάθαρμα» τραγουδώντας το «Κάθε λιμάνι και καημός»… Ήταν ένα από τα τραγούδια σταθμούς το οποίο, όμως, ο Πάνος Γαβαλάς δεν ήθελε να το πει.
Ο Γιάννης Γαβαλάς με την Αθηνά Καμπάκογλου στην «Αυλή των Χρωμάτων» στο «Αφιέρωμα στον Πάνο Γαβαλά» στις 04.06.2022
Για το τραγούδι αυτό ο γιος του Γιάννης Γαβαλάς θυμάται:
«Η μουσική του τραγουδιού άρεσε πάρα πολύ στον πατέρα μου, ήταν του Σταύρου Ξαρχάκου και οι στίχοι ήταν του Βαγγέλη Γκούφα, ο οποίος ήταν διανοούμενος, συγγραφέας. Εξαιρετικός. Είχαμε πάει στο στούντιο της Φίνος Φιλμ στα Μελίσσια, Εμείς ήμασταν στην κονσόλα, ο Τάκης Λαμπρόπουλος, ο Φιλοποίμην Φίνος, ο Ξαρχάκος, ο Γκούφας, εγώ και ο Κωνσταντόπουλος που ήταν ο τεχνικός ήχου. Το τραγούδι του το έδειχνε ο Ζαμπέτας. Όταν, λοιπόν, διάβασε το στίχο ο πατέρας μου, γυρίζει και λέει του Ζαμπέτα, νομίζοντας ότι το μικρόφωνο του στούντιο είναι κλειστό και ότι δεν ακούμε εμείς στο κοντρόλ, «δεν το λέω το τραγούδι, τι βλακειες είναι αυτές που έχει γράψει εδώ, ποιος τα χει γράψει αυτά». Ο Ζαμπέτας πανέξυπνος άνθρωπος έχει πάρει χαμπάρι ότι εμείς τον ακούμε και γυρίζει και του λέει: «ρε συ Παναγιώτη, γιατί, μια χαρά είναι το τραγούδι, τι έχει;». Καθότανε στην καρέκλα ο πατέρας μου κι ο Ζαμπέτας ήταν όρθιος και του ‘παιζε τη μελωδία. «Έλα εδώ ρε Γιώργο» του λέει «Όνειρο δεμένο στο μουράγιο, πόρτα μου κλεισμένη στο νοτιά, κι ο βοριάς τι έγινε;» του λέει « η ανατολή, η δύση δεν έχει αέρα, μόνο ο νοτιάς είναι; Έκανα τον πόνο μου κουράγιο, το καταλαβαίνω, έσφιξα την καρδιά μου γιατί είμαι στο νησί, γιατί αφήνω τη μάνα μου, την οικογένειά μου ή την αγαπητικιά μου και φεύγω για να ζήσω. Στην αγάπη μου έβαλαν φωτιά, ποιοι έβαλαν φωτιά στην αγάπη μου» εκεί πάνω είπε ότι δεν βγάζει νόημα και ότι δεν το έλεγε το τραγούδι. Ε! τότε στέγνωσαν όλοι πάνω. Ο Φίνος έλεγε: «δεν μας το λέει ο Γαβαλάς θα καταστραφώ», ο Λαμπρόπουλος δεν μίλαγε καθόλου…
Η αιτία, τελικά, που το είπε αυτό το τραγούδι ήταν ο Ζαμπέτας.
Σταύρος Ξαρχάκος, Στέλιος Ζαφειρίου και Γιώργος Ζαμπέτας στο στούντιο για την ηχογράφηση του τραγουδιού
Γυρίζει, λοιπόν, ο Ζαμπέτας και του λέει: «ρε συ Παναγιώτη, τι ψάχνεις τώρα, ρε αυτά είναι Νόμπελ». Είχε πάρει τότε ο Σεφέρης το Νόμπελ και οι λαϊκοί λέγανε, ξέρω ‘γω, ο Σεφέρης ποιητής, μεγάλος ας πούμε, κοίταξε να δεις πήρε Νόμπελ. Του λέει λοιπόν: «αυτά είναι Νόμπελ δεν είναι για μας» Και βάζει τα γέλια ο πατέρας μου, η ατμόσφαιρα άλλαξε άρδην και μόλις είδε ο Λαμπρόπουλος, ότι γέλαγε ο Γαβαλάς λέει του Φίνου «μας το είπε, μη στεναχωριέσαι» και όντως, πήγε και το είπε. Κι έτσι ξεκίνησαν οι πρόβες που λίγο αργότερα οδήγησαν τόσο στην ηχογράφηση του τραγουδιού (πάντα με τη Ρία Κούρτη στη δεύτερη φωνή και τον Ζαμπέτα στο μπουζούκι), αλλά και στην προβολή του στην ταινία. Έτσι έγινε. Μετά από χρόνια είδα το Γκούφα σ’ ένα ταξίδι, πηγαίναμε εμείς για τη Φολέγανδρο κι εκείνος για τη Σίφνο, είχε πεθάνει ο πατέρας μου και μου λέει: «παιδί μου εγώ τον πατέρα σου, μετά από εκείνο το περιστατικό άμα τον έβλεπα τον έσκιζα κι όπου βρισκόμουνα τον κακο λογούσα. Με παίδεψε πολύ, χρόνια ολόκληρα. Τελικά κατέληξα σ’ ένα συμπέρασμα: είχε δίκιο ο πατέρας σου για τον στίχο».
Το «Όνειρο δεμένο» είναι η μοναδική συνεργασία του Σταύρου Ξαρχάκου με τον Πάνο Γαβαλά κι έχει πάρει κι αυτό τη θέση του στο βιβλίο με τις πιο χρυσές σελίδες της ελληνικής μουσικής ιστορίας. Είναι πασίγνωστο, αγαπημένο και φυσικά ακούγεται μέχρι τις μέρες μας…
Οι θαυμάσιες μουσικές της ταινίας κυκλοφόρησαν πρώτη φορά, όλες μαζί, σ’ ένα ψηφιακό δίσκο το 2006.
ΠΗΓΕΣ: www.discogs.com, https://ellinikoskinimatografos.gr, www.ogdoo.gr, https://el.wikipedia.org, https://apotis4stis5.com, https://press.ert.gr.
ΚΑΛΗ ΑΚΡΟΑΣΗ τα χρόνια περνούν τα τραγούδια ταξιδεύουν
