ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ
Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Χαράλαμπος Γαργανουράκης
και τους καημούς που σκέπασε καπνός
η ξενιτιά τα βρήκε αδελφωμένα.
Κι οι ξαφνικές χαρές που ήρθαν για μένα
ήταν σε δάσος μαύρο κεραυνός
κι οι λογισμοί που μπόρεσα για σένα.
Και σου μιλώ σ’ αυλές και σε μπαλκόνια
και σε χαμένους κήπους του θεού.
Κι όλο, θαρρώ, πως έρχονται τ’ αηδόνια
με τα χαμένα λόγια και τα χρόνια,
εκεί που πρώτα ήσουνα παντού
και τώρα μες στο κρύο και τα χιόνια
Η μοίρα κι ο καιρός το ‘χαν ορίσει
Στο τέλος της γιορτής να τραγουδήσει
Δεν ήτανε ρολόι σταματημένο
σε ρημαγμένο κι άδειο σπιτικό
οι δρόμοι που με πήραν και προσμένω.
Τα λόγια που δεν ξέρω σου τα δένω
με τους ανθρώπους που είδαν φονικό (με τους ανθρώπους που είδαν το κακό
Αυτός που σπέρνει δάκρυα και πόνο (τρόμο)
θερίζει την αυγή θανατικό.
Μαύρα πουλιά τού δείχνουνε το δρόμο
κι έχει κρυφή πληγή κοντά στον ώμο,
σημάδι μυστικό απ’ το κακό (σημάδι μυστικό και ριζικό)
πως ξέφυγε απ’ ανθρώπους κι από νόμο. (πως ξέφυγε απ’ τον Άδη και το νόμο)
στης πέτρας τη παλιά τη συλλογή.
Κι άλλο απ΄το μαύρο χόρτο δε γνωρίζω
παρά μονάχα σκέφτομαι κι ελπίζω
ποια λόγια θα περάσουν την πληγή
και τι θα ξεχαστεί μ’αυτά που χτίζω.
Όσοι θα βρουν το φως να λιγοστεύει
και την καρδιά κρεμάσουν σε κλαδί
κοντά σε μια φωτιά που ζωντανεύει,
στην όχθη που τον άνθρωπο παλεύει
το μαύρο φως και θέλει να τον δει
και στα μαλλιά του αγέρας να σαλεύει,
Σ’ αυτούς η μοναξιά κι η λησμοσύνη
κι η πέτρα δίχως χώμα και νερό.
Γι αυτούς μέσα στον ύπνο τους θα μείνει
τ’ αηδόνι και το πλοίο ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ
με δυό χιλιάδες φόρτωμα πικρό
στο γέλιο των κυμάτων που σ’αφήνει.
και είδαμε τον κυνηγό και τον κυνηγημένο.
κι είδαμε κόρη να θρηνεί σε νυφικό κρεβάτι
και το γαμπρό μ’ αρματωσιά
σε μαύρο μονοπάτι.
ΣΧΟΛΙΑ
Vinyl, LP, Album ” Θητεία ” 1974
Σημειωτέον ότι η “Θητεία” είχε παρουσιαστεί για πρώτη φορά ένα χρόνο νωρίτερα με τον Νίκο Ξυλούρη, ο οποίος είχε παρουσιάσει τα τραγούδια “ζωντανά” στη μπουάτ “Λήδρα” στην Πλάκα και υπάρχει σε μη επαγγελματικές ηχογραφήσεις με τη φωνή του Ξυλούρη, δύο από τις οποίες περιλαμβάνονται στην τετραπλή κασετίνα “Νίκος Ξυλούρης-Του χρόνου τα γυρίσματα”
Πρόκειται για έναν από τους καλύτερους δίσκους στην ιστορία της ελληνικής μουσικής, ο οποίος δημιουργήθηκε σε μια εποχή που η κατάσταση ήταν εξαιρετικά τεταμένη στη χώρα μας. Αρκεί ν’ αναφέρω ότι οι ηχογραφήσεις ξεκίνησαν το Νοέμβριο του 1973, λίγες ημέρες πριν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Λογικό ήταν λοιπόν να καθυστερήσει η εμφάνιση του έργου στα δισκοπωλεία, καθώς κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 1974.
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος σ’ αυτό το δίσκο μας παρουσιάζει για πρώτη φορά δύο πολύ σημαντικούς τραγουδιστές, τον Κρητικό λυράρη Χαράλαμπο Γαργανουράκη και την Τάνια Τσανακλίδου που κάνουν το ντεμπούτο τους στο χώρο της δισκογραφίας. Μαζί τους και ο εξαιρετικός Λάκης Χαλκιάς, ο οποίος είχε συμμετάσχει στην αμέσως προηγούμενη δουλειά του συνθέτη, τον «Στράτη θαλασσινό».
Το εισαγωγικό κομμάτι του δίσκου έμελλε να μείνει ως ένα από τα πιο μεγάλα τραγούδια στη μουσική ιστορία της πατρίδας μας: «Τα λόγια και τα χρόνια» ερμηνευμένα μοναδικά από τον Γαργανουράκη σημάδεψαν μια ολόκληρη εποχή κι έφτασαν μέχρι τις μέρες μας, ασχέτως αν πλέον είναι πολύ δύσκολο (αν όχι αδύνατο) για τα νέα παιδιά να κατανοήσουν τη σημασία των όσων έγραψε ο σπουδαίος Μάνος Ελευθερίου. Το κλάμα μωρού που ακούγεται στην αρχή είναι της ανιψιάς του συνθέτη.
Ζωντανές Ηχογραφήσεις του Νίκου Ξυλούρη από τη μπουάτ «Στούντιο Λήδρα», 1972 – 1973
Με την πτώση της χούντας, με μια απλή αλλαγή των στίχων της 3ης στροφής, το τραγούδι ακουγόταν σαν να είχε γραφτεί ειδικά για τα πρόσφατα γεγονότα του Πολυτεχνείου προκαλώντας ρίγη συγκίνησης και ενθουσιασμού όταν το τραγουδούσαν έτσι, όπως παρακάτω ο αξέχαστος Νίκος Ξυλούρης
Η μοίρα κι ο καιρός το ‘χαν ορίσει
Παρασκευή το βράδυ στις 9 (στον κόσμο αυτό να ρίξω πετονιά)
κι η νύχτα χίλια χρόνια να γυρίσει.
Στο τέλος της γιορτής να τραγουδήσει
Παρασκευή το βράδυ του φονιά (αυτός που δεν εγνώρισε γενιά)
και του λαού την πόρτα να χτυπήσει.
Το εν λόγω τραγούδι ηχογραφήθηκε τότε με λογοκριμένες κάποιες λέξεις ή φράσεις του και με την «κανονική» του μορφή (και με τις όποιες μικροαλλαγές) πέρασε για πρώτη φορά στη δισκογραφία το 1980 με τη σπουδαία φωνή της Βασιλικής Λαβίνα μέσα από το διπλό άλμπουμ «Γιάννης Μαρκόπουλος: 30 χρυσές επιτυχίες».
Το ακούμε εδώ
Το εξώφυλλο του δίσκου είναι φτιαγμένο με δύο χαρτονένια «παράθυρα» που ανοίγοντάς τα, βρίσκεσαι μπροστά σε μια μεγάλη φωτογραφία των συντελεστών εν ώρα δουλειάς στο στούντιο. Πρόκειται για ένα πραγματικό κομψοτέχνημα, που μοιάζει με φάκελο. Στο οπισθόφυλλο υπάρχει μια φωτογραφία ενός παιδιού μ’ ένα χαρταετό. Η παραγωγή ανήκει στον Γιώργο Μακράκη και η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της Columbia με ηχολήπτη τον Τάκη Φιλιππίδη. Ο δίσκος είναι αφιερωμένος από τον Γιάννη Μαρκόπουλο «στην Πιερέττα».
Καλή Ακρόαση
