ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΗΤΣΑΚΗΣ, ΣΤΡΑΤΟΣ ΠΑΓΙΟΥΜΤΖΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΠΛΑΝΗΣ
ΦΤΩΧΟ ΚΟΜΠΟΛΟΓΑΚΙ ΜΟΥ
Στίχοι: Γιώργος Μητσάκης
Μουσική: Γιώργος Μητσάκης
Πρώτη εκτέλεση: Γιώργος Μητσάκης, Γιώργος Μανισαλής
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ
1η Ερμηνεία: Γιώργος Μητσάκης, Γιώργος Μανισαλής
Vinyl δίσκος 78 στροφών COLUMBIA DG 6597 (12-6-1946)
2η Ερμηνεία: Στράτος Παγιουμτζής, Κώστας Καπλάνης
Vinyl δίσκος 78 στροφών ODEON GA-7334 (19-6-46)
3η Ερμηνεία: Ιωάννα Γεωργακοπούλου, Γιώργος Μητσάκης
Vinyl δίσκος 78 στροφών HIS MASTER’S VOICE HMV AO-2703 (19-6-1946)
4η Ερμηνεία Λίτσα Διαμάντη, Μπάμπης Τσετίνης, Πρόδρομος Τσαουσάκης, Σπύρος Ζαγοραίος
Vinyl, LP ” Φτωχό κομπολογάκι μου και άλλες παλιές λαϊκές επιτυχίες ” 1967
ΕΡΜΗΝΕΙΑ: ΣΤΡΑΤΟΣ ΠΑΓΙΟΥΜΤΖΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΠΛΑΝΗΣ
ΕΡΜΗΝΕΙΑ: ΠΟΛΥ ΠΑΝΟΥ
Ο Γιώργος Μητσάκης αφηγείται την ιστορία του τραγουδιού “Φτωχό κομπολογάκι μου”.Τραγουδά η Πόλυ Πάνου. Από Αφιέρωμα της ΕΤ 2 στον Γιώργο Μητσάκη το 1991.
ΕΡΜΗΝΕΙΑ: ΛΙΤΣΑ ΔΙΑΜΑΝΤΗ, ΜΠΑΜΠΗΣ ΤΣΕΤΙΝΗΣ
ΕΡΜΗΝΕΙΑ: ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ (Ορχηστρική διασκευή)
Vinyl, LP, Album «Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη» 1962
ΦΤΩΧΟ ΚΟΜΠΟΛΟΓΑΚΙ ΜΟΥ
Φτωχό κομπολογάκι μου
σε είχα το μεράκι μου
Συ μου πέρναγες την ώρα
Πες μου τι θα γίνω τώρα
Σε αγαπούσα αληθινά
δε σ’ είχα δώσει πουθενά
Όμορφο κομπολογάκι
μου `διωχνες καθε μερακι
Κι αν έχασα τη γκόμενα
πάψαν τα δεδομενα
τώρα έχασα και σένα
γράψε αλίμονο σε μένα
Σε άλλα χέρια κι αν βρεθείς
πάλι εμέ θα θυμηθείς
Πού να βρω να σ’ αγοράσω
για να μη σε ξαναχάσω
Vinyl, LP ” Φτωχό κομπολογάκι μου και άλλες παλιές λαϊκές επιτυχίες ” 1967
Vinyl, LP, Album «Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη» 1962
Γιώργος Μητσάκης ή Καραντουζένι ή Δάσκαλος 1921 – 1993
Παιδί αμούστακο ακόμα, πρωτάκουσε τον Μάρκο να παίζει μπουζούκι στην Θεσσαλονίκη το 1937 και ξετρελάθηκε!.
Ο Γιώργος Μητσάκης υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους λαϊκούς συνθέτες. Τα τραγούδια του περνούν από γενιά σε γενιά, συντροφεύοντας τους ανθρώπους στον καημό, το γλέντι, το μεράκι. Ο Γ. Μητσάκης ο μόνος από τους μεγάλους λαϊκούς δημιουργούς που έγραφε ο ίδιος και τους στίχους των τραγουδιών του. Οι κορυφαίοι ερμηνευτές του ρεμπέτικου και του λαϊκού έχουν τραγουδήσει συνθέσεις του Γ. Μητσάκη: Στράτος Παγιουμτζής, Ιωάννα Γεωργακοπούλου, Γιάννης Τατασόπουλος, Σωτηρία Μπέλλου, Στέλλα Χασκίλ, Μαρίκα Νίνου, Πρόδρομος Τσαουσάκης, Δημήτρης Ρουμελιώτης, Στέλιος Καζαντζίδης, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Πάνος Γαβαλάς, Μανώλης Αγγελόπουλος, Γιώργος Νταλάρας, Καίτη Γκρέυ, Γιώτα Λύδια, Στράτος Διονυσίου, Πόλυ Πάνου, Μπέμπα Μπλανς, Λίτσα Διαμάντη, Γιάννης Καλατζής και δεκάδες άλλοι.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Γιώργος Μητσάκης τα πέρασε έχοντας κοντά του την δεύτερη γυναίκα του, την Αθηνά, στο εξοχικό του σπίτι στο Πόρτο Ράφτη. Νικήθηκε από τον καρκίνο αφού πάλεψε κοντά 5 χρόνια. Τα τελευταία του λόγια και οι σκέψεις του ήταν για την μεγάλη του αγάπη, την θάλασσα: «Η σκέψη μου γυρίζει πάντα στα παλιά. Ταυτόχρονα όμως γράφω ποιήματα και νότες. Παίζω μπουζούκι και βλέπω την θάλασσα και τους γλάρους. “Ψαρεύω” τραγούδια με δόλωμα τις εμπνεύσεις μου. Έχω βιώματα από τα παιδικά μου χρόνια. Ο μακαρίτης ο πατέρας μου είχε δύο καΐκια. Εγώ, πιτσιρίκος τότε, προπολεμικά, έκανα παρέα με τους ανθρώπους της θάλασσας, του λιμανιού και της τράτας ψαράδες, ναύτες, λοστρόμους, καπετάνιους, λιμενικούς. Η θάλασσα με σαγηνεύει, με γαληνεύει. Γι’ αυτό έφτιαξα ένα σπιτάκι πλάι στο κύμα. Απολαμβάνω την ηρεμία και την γαλήνη». «Σε όλη μου την ζωή ήμουν ρομαντικός», έλεγε πάλι ο Γιώργος Μητσάκης και εξηγούσε: «Είναι μια πηγή ζωής που φωτίζει την σκέψη μας για να δημιουργούμε, να γράφουμε τραγούδια λαϊκά. Και ο ρομαντισμός και τα κοινωνικά προβλήματα έχουν μια κοινή βάση: την αλήθεια της ζωής. Αυτό είναι το λαϊκό τραγούδι: Αλήθεια ζωής».
Τζιτζιφιές, 1947 στο κέντρο του “Καλαματιανού”.
Όταν ο Γιώργος Μητσάκης βρήκε το «χαμένο κομπολογάκι» του…
Προσωπικά, με βάση τις δημιουργίες του, κυρίως της εικοσαετιας 1946-1965, θα τον τοποθετούσα ανάμεσα στους 3-4 σημαντικότερους λαϊκούς συνθέτες… Είναι γνωστό επίσης, πως στο μεγαλύτερο μέρος των τραγουδιών του, ο Γιώργος Μητσάκης έγραφε ο ίδιος τους στίχους.
Η πορεία του στο τραγούδι ξεκίνησε το 1946, μόλις άνοιξε το εργοστάσιο της Columbia στον Περισσό, μετά την απελευθέρωση. Αν και, όπως γράφει ο ερευνητής του λαϊκού τραγουδιού Βαγγέλης Αρναουτάκης, το πρώτο του τραγούδι, γράφτηκε σε συνεργασία με τον μαέστρο Παναγιώτη Τούντα και κυκλοφόρησε χωρίς το όνομά του στην ετικέτα του δίσκου. Ήταν το «Η λόγχη μας το θέλει», που τραγούδησαν η Νταίζη Σταυροπούλου με τον Στέλιο Κερομύτη και τον Μανώλη Χιώτη και βγήκε στις αρχές του 1941. Ο ίδιος όμως δεν αναφέρεται ποτέ σε αυτό.
Τον Ιούνιο του 1946 λοιπόν ο λαϊκός συνθέτης ηχογραφεί τον «Λουλά» (12-6-46) και το «Φτωχό κομπολογάκι μου» (16-6-46). Τραγουδούν ο γνωστός συνθέτης και βιολιστής Γιώργος Μανισαλής, σε μια από τις ελάχιστες παρουσίες του ως τραγουδιστής, μαζί με τον Γιώργο Μητσάκη. Αυτά, όπως αναφέρει ο Παναγιώτης Κουνάδης, είναι, σύμφωνα με τους αριθμούς κυκλοφορίας, τα πρώτα νούμερα που κυκλοφόρησαν μετά τον πόλεμο (δίσκος 78 στροφών Columbia DG 6597). Τα τραγούδια ηχογραφούνται παράλληλα σε δύο ακόμα εκτελέσεις, μια με την Ιωάννα Γεωργακοπούλου και τον Μανώλη Χιώτη (15-6-1946), που κυκλοφορεί σε δίσκο His master’s voice και μια με τον Στράτο Παγιουμτζή και τον Κώστα Καπλάνη για την Odeon Όσον αφορά την πρώτη ηχογράφηση βέβαια, υπάρχει μια διχογνωμία, αφού στις αφηγήσεις του στο Νίκο Οικονόμου, ο Γιώργος Μητσάκης λέει τα εξής: Έτσι λοιπόν πάω εθελοντής. Με έστειλαν στην Καλαμάτα. Την τύφλα μου είχα σα φαντάρος. Ούτε όπλο είχα πιάσει, ούτε τίποτα. Έμεινα εκεί έξι μήνες και μου δίνουν μια άδεια να έρθω στην Αθήνα. Έρχομαι στην Αθήνα, εν τω μεταξύ ο Περιστέρης ο μαέστρος είχε ηχογραφήσει το «Κομπολογάκι», με το Στράτο και τον Καπλάνη στη δεύτερη φωνή. Αυτό την Odeon, αλλά το είχε ηχογραφήσει και η Columbia, με τη Γεωργακοπούλου και το Χιώτη να κάνει τη δεύτερη φωνή και να παίζει μπουζούκι. Αργότερα το ηχογράφησα κι εγώ μαζί με το Μανίσαλη. Το «Κομπολογάκι» λοιπόν γίνεται επιτυχία. Πάω πάνω στην εταιρεία και παίρνω μπόλικα λεφτά. Γύρω στα δύο εκατομμύρια διακόσιες τόσες χιλιάδες…
Η ιστορία του τραγουδιού είναι λίγο, πολύ γνωστή. Την αφηγείται άλλωστε κι ο συνθέτης τόσο στο video,(ανωτέρω) όσο και στο ηχητικό που συνοδεύουν το κείμενο. Το χειμώνα του 1941 αγόρασε ένα παλτό από τα παλιατζίδικα για να ζεσταθεί. Περπατώντας στα Χαυτεία, αγόρασε από ένα μικρό περίπτερο, που το λέγανε «Μινιόν», ένα κομπολόι… Αφού έπαιξε λίγο με το κομπολόι, προχωρώντας στην Αγίου Κωνσταντίνου, το έβαλε στην τσέπη του, η οποία όμως ήταν τρύπια… Ψάχνοντας λίγο μετά για το κομπολογάκι, αντιλήφθηκε πως αυτό είχε χαθεί. Μεγάλη η στεναχώρια του… Και καθισμένος αργότερα στην ταβέρνα «Καρρέ του Άσσου», όπου πήγε για φασολάδα, έγραψε τους στίχους αλλά και τη μουσική του τραγουδιού.
Η τεράστια επιτυχία του τραγουδιού βοήθησε στο να βρεθεί επιτέλους το χαμένο κομπολογάκι. Το 1946 ο Γιώργος Μητσάκης έγραψε ένα αλλέγκρο τραγούδι, στο ρυθμό του μάμπο, που έλεγε:
Το βρήκα να το, πω, πω, μερακι
το ξακουσμενο κομπολογάκι…
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε σε δίσκο 78 στροφών His master’s voice, με την Ιωάννα Γεωργακοπούλου και τον Στέλιο Χρυσίνη, έχοντας στην άλλη όψη την πασίγνωστη «Φρόσω» του Μητσάκη, με την Γεωργακοπούλου και τον Στελλάκη Περπινιάδη…Έτσι η ιστορία με το κομπολογάκι, έκλεισε με happy end…(Πηγή Θανάσης Γιώγλου Ogdoo.gr)
Λαϊκό πάλκο «Τζίμη του Χοντρού» 1949 – ’50, με το συγκρότημα του Μητσάκη. (Στο κέντρο όρθιος δίπλα από την Μαργαρώνη ο Τζιμης ο Χονδρος!)
Η ρήξη του Μάνου Χατζιδάκι και του Γιώργου Μητσάκη τη δεκαετία του ’60
Τον Μάρτιο του 1962 ο Μάνος Χατζιδάκις κυκλοφόρησε τον δίσκο «Πασχαλιές Μέσα από τη Νεκρή Γη», στον οποίο παρουσίασε λαϊκά τραγούδια σε ορχηστρική μορφή. Ανάμεσά τους ήταν κομμάτια του Βαμβακάρη, του Τσιτσάνη, του Παπαϊωάννου και του Μητσάκη. Ωστόσο στο εξώφυλλο του δίσκου δεν αναγράφονταν οι δημιουργοί των τραγουδιών, ενώ σε κάποια τραγούδια εκτός από τους γνωστούς τίτλους, που βρίσκονταν σε παρένθεση, ο Χατζιδάκις είχε δώσει κάποιους άλλους δικούς του. Για παράδειγμα η «Φραγκοσυριανή» ονομάστηκε σε «Επιμονή», αφού, όπως είχε δηλώσει σε συνέντευξή του ο Χατζιδάκις, στη φράση «μια φούντωση μια φλόγα, έχω μέσα στην καρδιά» ο Μάρκος χρησιμοποιεί την ίδια νότα σε εννέα συλλαβές…. Το γεγονός ότι στο δίσκο δεν αναγράφονταν τα ονόματα των δημιουργών προκάλεσε την αντίδραση του συνθέτη, Γιώργου Μητσάκη. Μήλον της έριδος ήταν το τραγούδι του Μητσάκη, «Φτωχό μου κομπολογάκι» , που ο Χατζιδάκις συμπεριέλαβε στο δίσκο. Για το λόγο αυτό ο συνθέτης μήνυσε τον Χατζιδάκι, ζητώντας αποζημίωση ενός εκατομμυρίου δραχμών (περίπου 3.000 ευρώ). Παρά τις προσπάθειες συμβιβασμού, η υπόθεση οδηγήθηκε στο δικαστήριο, όπου δόθηκε «ρεσιτάλ μπουζουκιού», όπως έγραφε ο Τύπος της εποχής. «Το λαϊκό τραγούδι δεν είναι μπαξέ τσιφλίκι» Η δίκη καθυστέρησε να ολοκληρωθεί γιατί συνεχώς αναβαλλόταν.
Την πρώτη φορά, το θέλησε ο Χατζιδάκις, τη δεύτερη γιατί αρρώστησε, την τρίτη γιατί πήγε στην Αμερική για μουσικές υποθέσεις, ενώ μία ακόμη για να κληθούν ως μάρτυρες οι Βασίλης Τσιτσάνης, Γιάννης Παπαϊωάννου, Μάρκος Βαμβακάρης, Σπύρος Περιστέρης και Δ. Γκόγκος. Συνήγοροι του Χατζιδάκι ήταν ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος και ο Τ. Ιωάννου. Στη δίκη ο Χατζιδάκις υποστήριξε ότι δεν ανέφερε τα ονόματα των συνθετών «για να μη χάσει η δημιουργία του την ενότητα της». «Το λαϊκό τραγούδι δεν είναι μπαξέ τσιφλίκι», υποστήριξε ο Μίκης Θεοδωράκης ως μάρτυρας κατηγορίας, ενώ συμπλήρωσε ότι πολύ πριν από αυτόν πολλοί άλλοι ενδιαφέρθηκαν για το ρεμπέτικο και το μπαγλαμά. Δεν έπρεπε να το κάνει αυτό στο Μητσάκη». Η ρήξη του Μητσάκη με την εταιρεία του Ο Χατζιδάκις πάντως στη δίκη δήλωσε πως αν γνώριζε ότι επιθυμία του Μητσάκη ήταν να αναφέρει το όνομα του, θα το έκανε με ευχαρίστηση. Οι τόνοι δεν έπεσαν ούτε μετά από αυτή τη διευκρίνηση. Ο Μητσάκης μάλιστα μέσα στην αίθουσα αποκάλεσε «κλέφτη» τον Χατζιδάκι. «Τα ποσοστά μου τα εισέπραξα, αλλά η ηθική βλάβη που μου προκαλέσατε είναι μεγάλη. «Το κομπολογάκι» είναι το πρώτο μου τραγούδι, αυτό που με έκανε Μητσάκη, υποστήριξε….
Η κόντρα είχε ως αποτέλεσμα ο δίσκος να αποσυρθεί και να επανακυκλοφορήσει την επόμενη χρονιά με «Το τραγούδι του γέρο-ναύτη» ή «Ναύτη γέρο-ναύτη» του Χατζιδάκι και του Ιάκωβου Καμπανέλλη, από το θεατρικό έργο του δεύτερου «Παραμύθι χωρίς όνομα», αντί για το «Φτωχό κομπολογάκι μου». Και δεν ήταν μόνο αυτό… Ο Μητσάκης ήρθε σε ρήξη με τον τότε ισχυρό άντρα της Columbia. O συνθέτης μάλιστα έφυγε από την εταιρεία και υπέγραψε συμβόλαιο με την «αντίπαλη» Odeon-Parlophone του Μίνωα Μάτσα, με την οποία συνεργάστηκε μέχρι τα πρώτα χρόνια του ‘70….(Πηγή:: mixanitouxronou.gr)
Γιώργος Μητσάκης και Γιάννης Πάριος
ΠΗΓΕΣ: www.discogs.com, www.ogdoo.gr, https://stixoi.info, www.ogdoo.gr, mixanitouxronou.gr, www.katiousa.gr,
Καλή Ακρόαση τα χρόνια περνούν τα τραγούδια ταξιδεύουν
